PORZECZKA CZARNA - czas na przetwory

29 października 2011 Porzeczka czarna

Ribes nigrum

Porzeczka czarna należy do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae), do podrodziny porzeczkowatych (Ribesioidae), która liczy 110 gatunków. Są one szeroko uprawiane jako cenne rośliny pokarmowe i lecznicze.

Porzeczka czarna jest bogatym źródłem witaminy C (w 100 g zawiera jej 50-400 mg, co zależy od klimatu; w upalne lato ilość wit. C może dojść do 2000 mg) oraz P i pod względem ich zawartości ustępuje tylko owocom róży i rokitnika. Przyswajanie witaminy C ułatwia występująca w czarnej porzeczce wit. P - cytryn. Zawiera także wit. K oraz liczne biopierwiastki. Charakterystyczny zapach jagodom i liściom czarnej porzeczki nadają substancje składowe, głównie olejki eteryczne.
Czarna porzeczka występuje w stanie dzikim, ale surowiec leczniczy uzyskuje się z krzewów uprawnych. Wysoka -1-1,5 proc. - zawartości pektyn pozwala zestalać owoce na surowo jako galaretki utrwalane cukrem.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

Czarna porzeczka działa moczopędnie i napotnie, ma właściwości przeciwgnilne, przeciwartretyczne, przeciwbiegunkowe, przeciwszkorbutowe, wzmacniające żołądek.

WSKAZANIA LECZNICZE

Angina, artretyzm, reumatyzm, gościec, biegunka, dolegliwości wątrobowe, szkorbut, zmęczenie ogólne, kamica moczowa, zatrzymanie moczu, miażdżyca, migrena, nerwica żołądka, niedokrwistość, nieżyty dróg trawiennych, przyzębica, skaza krwotoczna, zaćma soczewkowa, zła krzepliwość krwi, żółtaczka, wypadanie włosów i zębów, złe trawienie, niedomoga nerek, zapalenie gruczołu krokowego, nadmiar kwasu moczowego, infekcje bakteryjne, osłabienie ogólne, zatrucia.

SPOSÓB UŻYCIA
Na użytek wewnętrzny
Angina. Jadać owoce i płukać gardło wywarem z 60 g liści na litr wrzątku. Naciągać 15 minut.
Napar. Garść liści na l szklankę wrzątku. Popijać rano i wieczorem po pół szklanki, co działa odtruwające, wzmacniająco i uspokajająco.
Sok ze świeżych jagód czarnej porzeczki stosuje się przy przyzębicach i zapaleniu krtani. Popijać 3 razy dziennie po l łyżce.
Sok na cukrze nastawiony w cieniu, z dala od promieni słonecznych, stosuje się 2 razy dziennie po 1/4 szklanki przy niedomodze nerek i wątroby, na szkorbut, przyzębicę, skazę krwotoczną, zaćmę soczewkową, żółtaczkę, niedokrwistość, wypadanie włosów.
Liść czarnej porzeczki jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych:
1. Na rwę kulszową. W równej ilości liście czarnej porzeczki, poziomki, brzozy oraz kwiaty tawuły łąkowej i pączki topoli. Napar z l łyżki ziół na 1/4 szklanki wody gotować 3 minuty i popijać 2 razy dziennie między posiłkami.
2. Na zapalenie gruczołu krokowego. Liść czarnej porzeczki z dodatkiem liści borówki brusznicy, maliny i jeżyny. Napar sporządza się jak w punkcie 1. Napar zwiększa ilość wydalanego kwasu moczowego, powodując stopniowy zanik obrzęków, poprawę krążenia krwi i czynności serca. Garbniki i związki boru wywierają działanie przeciwzapalne na błony śluzowe żołądka i jelit, hamują rozwój drobnoustrojów, działają słabo ściągające.
3. Środek moczopędny. Liść czarnej porzeczki, owoc jałowca, ziele hyzopu, kwiat lawendy, kwiat wrzosu zwyczajnego, korzeń wilżyny, ziele skrzypu, korzeń pietruszki, nasienie fasoli, ziele nawłoci.
4. W skazie moczanowej (pomocniczo). Do naparu dodać kwiat więzówki, ziele marzanki wonnej, korę jesionu pospolitego.
5. W nieżycie jelit i żołądka. Do liści czarnej porzeczki dodać ziele rdestu ptasiego, liść poziomki, korzeń żywokostu, ziele dziurawca, liść mięty pieprzowej, liść pokrzywy, liść orzecha włoskiego, ziele drapacza lekarskiego.
6. Na reumatyzm. Liście czarnej porzeczki 100 g, jesion mannowy, pączki sosny. Stosować l łyżeczkę mieszanki na szklankę wrzątku. Popijać dwa razy dziennie po jednej szklance.
7. Przy detoksykacji oraz kuracji wzmacniającej i uspokajającej zaleca się pić: rano -napar z liści czarnej porzeczki, w południe - napar z mięty, a wieczorem - napar z liści lipy. Jednocześnie spożywać surowe owoce przy zapaleniu płuc, gruźlicy, bólach głowy i zapaleniu gardła.
Dzięki inhibitorowi utleniania kwasu askorbinowego wit. C zawarta w czarnej porzeczce rozkłada się bardzo wolno (do 15 proc. w ciągu roku).
165
 
Czarne porzeczki należy jeść dojrzałe, z czarnej porzeczki robi się galaretki, dżemy, soki, nalewki i wina.

Liście świeże dodaje się jako przyprawę do solonych ogórków.

Na użytek zewnętrzny

Okłady z liści lub z rozgniecionych owoców na krwawiące rany, na nie gojące się rany żylakowe. Gojące działanie wywiera wit. K i olejki eteryczne, które mają właściwości antyseptyczne, bakteriobójcze, antytoksyczne, przeciwwirusowe, silne działanie energetyczne i niezaprzeczalne możliwości gojenia ran. Na te właściwości wpływają wydzielane przez całą roślinę olejki eteryczne - zapach o ujemnej jonizacji.
Na ukąszenie owadów. Zgnieść liście czarnej porzeczki i pocierać miejsce ukąszenia.
Napar z liści stosuje się w okładach do leczenia ran, do płukanek jako środek przeciwbakteryjny i ściągający.
Stosować płukankę w zapaleniu błon śluzowych jamy ustnej, gardła z dodatkiem liści szałwii, kwiatu krwawnika, liści babki lancetowatej.
Podrodzina porzeczkowatych - Ribesioidae zawiera pektyny, które mają właściwości lecznicze na użytek zewnętrzny i wewnętrzny. Wodny roztwór pektyny ułatwia gojenie się ran dochodzących do kości i przyspiesza powstawanie nowej zdrowej tkanki.
Dobrymi źródłami pektyn są czereśnie, porzeczki, agrest, maliny, morele, pomidory, winogrona.
Błonnik i pektyny, wit. C, wapń, magnez chronią człowieka przed zatruciami wywołanymi przez skażone środowisko.