O władzy i demokracji według św.Tomasza

CzarnaLimuzyna , 26 sierpnia 2014 O władzy i demokracji według św.Tomasza

Uzupełniając dyskusję pod moim ostatnim wpisem, postanowiłem przytoczyć kilka cytatów ze św. Tomasza z Akwinu, odnoszących się do władzy i demokracji.

Zanim jednak to zrobię, chciałbym zwrócić uwagę, że wielu publicystów i polityków wypowiadając się o demokracji, robi to w sposób powierzchowny i nieuczciwy. Istnieją bowiem różne rodzaje demokracji, różniące się jakością oraz, co ważniejsze, istnieją ustroje mieszane.

Na przykład republika – „rzecz stworzona pospołu” – według klasycznego ujęcia może być państwem o ustroju mieszanym, łączącym cechy monarchii, arystokracji i demokracji.

Platon uporządkował ustroje w następujący sposób:

Ustroje uznające rządy prawa (monarchia, arystokracja, demokracja sprawiedliwa).

Ustroje, w których panują rządy bezprawia (tyrania, oligarchia, demokracja zepsuta).

Arystoteles podzielił ustroje według dwóch kryteriów: dobro ogółu lub własna korzyść rządzących.

Ustroje, w których rządy są sprawowane dla dobra ogółu, to: monarchia, arystokracja, politeja.

Ustroje, w których rządy są sprawowane dla własnej korzyści rządzących, to: tyrania, oligarchia, demokracja.

(Politea to ustrój mieszany, złożony z oligarchii i demokracji).

Ustroje mieszane według św. Tomasza z Akwinu

Św. Tomasz z Akwinu dokonał podziału na formy sprawiedliwe i niesprawiedliwe:

Sprawiedliwe: Królestwo, Arystokracja, Republika.

Niesprawiedliwe: Tyrania, Oligarchia, Demokracja.

Najlepsza z form prostych to Królestwo. Najlepsza z form złożonych to ustrój mieszany (Republika).

Z przytoczonych typologii wynika niezbicie, że ustroje dobre to: monarchia i arystokracja, a do złych zaliczane są: tyrania (samowola, przemoc), oligarchia (chciwość), demokracja (niewiedza).

O władzy i demokracji, cytaty (kursywa):

Św. Tomasz uważał, że: „Rządy właściwe to „rządy słuszne i sprawiedliwe”, „kierujące społeczność wolnych ku dobru wspólnemu społeczności”. W przeciwieństwie do tego, rządy niesprawiedliwe i przewrotne skierowane są ku „prywatnemu dobru rządzących”.

W tym momencie wypada doprecyzować, że pewna część aktualnie rządzących w Polsce, czyli osoby lub instytucje podejmujące decyzje, rezydują poza Polską oraz są osobami obcej narodowości oraz innego wyznania, zazwyczaj są to osoby czczące starego jak świat bożka – „Mamonę”, kierując się swoim prywatnym dobrem oraz dobrem organizacji pasożytujących na skolonizowanych narodach.

Z połączenia i skrzyżowania etycznego kryterium władzy oraz formy władzy Arystoteles, a za nim Tomasz wymieniają możliwe ustroje państw:

 „Jeżeli więc niesprawiedliwe rządy są sprawowane przez jednego tylko, który w nich szuka swojej korzyści, a nie dla dobra poddanej sobie społeczności, taki władca nazywa się tyranem (…) Nazwa pochodzi od przemocy, gdyż zamiast rządzić sprawiedliwością, uciska on siłą (…)

Jeżeli natomiast niesprawiedliwe rządy sprawowane są nie przez jednego, ale przez kilku, nazywa się oligarchią, to znaczy władzą nielicznych; kiedy bowiem nieliczni, aby się wzbogacić, uciskają lud, różnią się od tyrana tylko liczbą. Jeśli z kolei niegodziwe rządy sprawowane są przez licznych, nazywa się to demokracją, czyli władzą ludu: kiedy mianowicie lud plebejuszy dzięki potędze tłumu uciska bogatych, cały lud jest jakby jednym tyranem (…) Podobnie należy rozróżnić rządy sprawiedliwe (…) Kiedy rządy sprawuje jakaś społeczność, nazywa się to republiką. Jeśli zaś rządy sprawowane są przez nielicznych, ale cnotliwych, nazywa się je arystokracją, czyli władzą najlepszą albo najlepszych, ich samych zaś nazywa się elitą. Jeśli natomiast sprawiedliwe rządy należą tylko do jednego, nazywa się on królem”.

W zakresie dóbr duchowych tyran stara się utrudniać rozwój poddanych. Ogranicza zarówno dostęp do wykształcenia i odpowiedniego wychowania, gdyż – jak Tomasz podkreśla – boi się on cudzej cnoty, a szczególnie cnoty wielkoduszności.

„Najbardziej jednak tyran jest przeciwny przyjaźni. Boi się on zażyłości i zaufania wśród swoich poddanych i dlatego zabrania różnych zgromadzeń a nawet małżeństw”. Król zachowuje się wręcz przeciwnie: poprzez troskę o wspólne dobro okazuje poddanym miłość, którą ci odwzajemniają. „Dzięki tej miłości – pisze św. Tomasz – rządy dobrych królów są trwałe, gdyż poddani nie wahają się wystawić za nich na różne niebezpieczeństwa”.

Źródło cytatu: Tomizm.pl ; Artur Andrzejuk WŁADZA WEDŁUG ŚW. TOMASZA Z AKWINU

Warto również dodać, że:  „Władza jest sprawowana w sposób prawowity tylko wtedy, gdy troszczy się o dobro wspólne danej społeczności i jeśli do jego osiągnięcia używa środków moralnie dozwolonych. Jeśli sprawujący władzę ustanawiają niesprawiedliwe prawa lub podejmują działania sprzeczne z porządkiem moralnym, to rozporządzenia te nie obowiązują w sumieniu. Wtedy władza przestaje być władzą, a zaczyna się bezprawie” (Pacem in terris, 51).