Komunikaty z pola walki. 17-28 września 1939 roku

Z książki ZMOWA. IV ROZBIÓR Polski. Oprac. Andrzej Leszek Szcześniak. Alfa, 1990

17 września 1939 r. Miejsce postoju.

Depesza Naczelnego Wodza

w sprawie zadań walczących Jednostek

i zachowania się wobec Armii Radzieckiej

Sowiety wkroczyły. Zarządzam ogólne wycofanie na Ru­munię i Węgry najkrótszymi drogami. Z Sowietami nie wal­czyć, tylko w razie (natarcia) z ich strony lub próby rozbrojenia naszych oddziałów. Zadanie dla Warszawy i (Modlina), które mają bronić się przed Niemcami, bez zmian.

Miasta, do których podeszły Sowiety, powinny z nimi per­traktować w celu wyjścia garnizonów do Rumunii lub Wę­gier.

Naczelny Wódz

E. Śmigły-Rydz

Marszałek Polski

Wojna obronna Polski..., s. 888.

-----------------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY

SZTABU GENERALNEGO RKKA,

(Raboczo-Krestjanskaja Krasnaja Armija ­–

Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona),

17 września 1939 r.

Rankiem 17 września wojska Robotniczo-Chłopskiej Czerwonej Armii przeszły granicę na całe) zachodniej linii, od rzeki Zachod­nia Dźwina (nasza granica z Łotwą), do rzeki Dniestr (nasza gra­nica z Rumunią).

Wypierając słabe czołowe oddziały regularne i rezerwy armii polskiej, nasze wojska wieczorem 17 września dotarły na północy - na Zachodniej Białorusi - do miejscowości Głubokoje (Głębo­kie), stacji Parafianowo, opanowały węzeł kolejowy Mołodeczno i miejscowość Wołożyn.

Na kierunku baranowieckim oddziały Czerwonej Armii przepra­wiły się przez rzekę Niemen i zajęły Korelicze i miejscowość Mir, Połoneczka, węzeł kolejowy Baranowicze i Snow.

         Na południu - na Zachodniej Ukrainie - nasze wojska zajęły miasta Równe, Dubno, Zbaraż, Tarnopol, Kołomyję.

         Nasze lotnictwo zestrzeliło 7 polskich myśliwców i zmusiło do lądowania 3 ciężkie bombowce, ich załogi zostały zatrzymane.

         Ludność wita wszędzie oddziały Czerwonej Armii z wielką radością.

--------------------------

WOJNA POLSKO-NIEMIECKA

Berlin, 17 września (TASS).

Główne dowództwo armii niemiec­kiej opublikowało dziś komunikat wojenny, w którym oświadcza: ,,16 września wojska niemieckie, operujące na południu Polski, szybko kontynuowały natarcie. Lwów jest okrążony z trzech stron. Wojska polskie, wycofujące się na południowy wschód zostały odcięte. W centrum Polski wojska niemieckie kontynuują natarcie w kierunku Lublina.

Na północny wschód od Radomia zostało zajęte miasto Dęblin. Wojska niemieckie zdobyły tam 100 polskich samolotów. Wojska niemieckie zajęły Kutno, w tym rejonie przekroczono rzekę Bzurę. Na wschodzie Polski wojska niemieckie opanowały twierdzę Brześć Litewski, Wzięto do niewoli 600 jeńców. Na południe od Brześcia Litewskiego, w okolicach Włodawy, został nawiązany kontakt między czołowymi, zwiadowczymi oddziałami armii nie­mieckiej, prowadzącymi natarcie od Prus Wschodnich i wojskami nacierającymi z Górnego Śląska i Słowacji.

Warszawa jest całkowicie okrążona. Próby przedarcia się okrą­żonych wojsk polskich na południowy wschód od Warszawy, przez Siedlce, zostały udaremnione. W walkach w okolicach War­szawy wojska niemieckie wzięły do niewoli 12 tysięcy jeńców, zdobyły 80 dział, 6 samochodów pancernych, 11 samolotów. Lot­nictwo niemieckie przez cały dzień bombardowało drogi, którymi wycofywały się wojska polskie. Zbombardowano radiostacje pol­skie w Wilnie i Baranowiczach. Niemieckie siły morskie. prowadzi­ły ostrzeliwanie artyleryjskie resztek oddziałów polskich w rejonie Gdyni i na półwyspie Hel.      .

"Prawda", Organ Komitetu Centralnego nr 259, 18 września 1939 r.

----------------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY

SZTABU GENERALNEGO RKKA,

18 września 1939 r.

18 września wojska Czerwonej Armii kontynuowały wypieranie oddziałów armii polskiej i pod wieczór zajęły:

- na północy - na Zachodniej Białorusi - miasto Święciany, węzeł kolejowy Lida, miasto Nowogródek, miejscowość Orla (nad rzeką Niemen), miasta Słonim, Wołkowysk i stację kolejową Jag­lewicze (na linii Mińsk-Brześć Litewski);

         - na południu - na Zachodniej Ukrainie - węzeł kolejowy Samy, miasta Łuck, Stanisławów, Halisz, Krasne, Buczacz.

         Czołowe oddziały Armii Czerwonej zbliżają się do miast Lwowa

i Wilna.

"Prawda" nr 260, 19 września 1939 r.

-----------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY

SZTABU GENERALNEGO RKKA,

19 września 1939 r.

W ciągu 19 września oddziały Czerwonej Armii kontynuowały wypieranie wojska polskiego i pod koniec dnia zajęły:

- na północy - na Zachodniej Białorusi, po dwugodzinnej walce - miasto Wilno, miejscowość Berestowica (50 km na za­chód od Białegostoku), miasto Prużany, miasto Kobryń (40 km na północny wschód od Brześcia Litewskiego);

- na południu - na Zachodniej Ukrainie - miasta Włodzi­mierz Wołyński, Sokal (nad rzeką Bug), Brody, Bóbrka, Rohatyn, Dolina. Oddziały kawalerii i czołgów osiągnęły północno­-wschodnie i południowe przedpola miasta Lwowa.

---------------------------

"Prawda" nr 261, 20 września 1939 r.

DZIŚ W NUMERZE:

         Wczoraj oddziały. Czerwonej Armii, kontynuując wypieranie wojska polskiego, zajęły miasto Grodno, Lwów, Kowel.

         W ciągu czterech dni wzięto do niewoli ponad 60000 polskich żołnierzy i oficerów, zdobyto 280 dział, 120 samolotów.

Ludzie pracy Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi entu­zjastycznie witają wojska sowieckie i pomagają im w przywraca­niu porządku w wyzwolonych miejscowościach.

Ludzie pracy ZSRR, radośnie pozdrawiając Czerwoną Armię, wypełniającą swoje zaszczytne obowiązki, bolszewickimi zwycię­stwami na froncie pracy umacniają potęgę naszej wielkiej ojczy­zny.

------------------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY ]

SZTABU GENERALNEGO RKKA,

20 września 1939 r.

         W dniu 20 września oddziały Czerwonej Armii kontynuowały wypieranie wojsk polskich i do końca dnia zajęły:

         - na północy - na Zachodniej Białorusi ~ miasto Grodno;

         - na południu - Na Zachodniej Ukrainie - miasto Kowel i Lwów.

         W okresie od 17 do 20 września oddziały Czerwonej Armii roz­broiły trzy dywizje piechoty polskiej, dwie brygady kawalerii i wie­le mniejszych jednostek armii polskiej. Według bardzo niepełnych danych wzięto do niewoli ponad 60000 żołnierzy i oficerów, zajęto umocnione rejony: Wilno, Baranowicze, Mołodeczno i Sarny wraz z pełnym uzbrojeniem, artylerią i amunicją. Z licznego sprzętu wo­jennego dotychczas obliczono: 280 dział i 120 samolotów. Obli­czanie przyjętej zdobyczy trwa nadal.

--------------------------------

"Prawda" nr 262, 21 września 1939 r.

DZIŚ W NUMERZE:

Wczoraj oddziały Czerwonej Armii zajęły miasto Pińsk.

Trwa nadal oczyszczanie z resztek armii polskiej zajętych terytoriów na Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainie.

         W wyzwolonych miastach powstają tymczasowe zarządy miej­skie.

------------------------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY

SZTABU GENERALNEGO RKKA,

21 września 1939 r.

Oddziały Czerwonej Armii w ciągu 21 września umacniały się na wcześniej zdobytych pozycjach.

Kontynuując oczyszczanie zajętych terytoriów Zachodniej Bia­łorusi i Zachodniej Ukrainy z resztek armii polskiej, na południe od linii Kobryń - Łuniniec, oddziały Czerwonej Armii 21 września o godz. 19.00 zajęły miasto Pińsk w okolicach Lwowa i Sarn.

"Prawda" nr 263, 22 września 1939 r.

------------------------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY

SZTABU GENERALNEGO RKKA,

22 września 1939 r.

22 września oddziały Czerwonej Armii, działające na Zachodniej Białorusi, zajęły miasto Białystok i twierdzę Brześć Litewski i przystąpiły do oczyszczania Lasów Augustowskich (na północ­ny zachód od miasta Grodno) z resztek armii polskiej.

Na Zachodniej Ukrainie oddziały Czerwonej Armii, prowadzące operację likwidacji resztek armii polskiej, oczyściły z grup oficer­skich okolice miasta Sarny. W trakcie likwidowania oporu oddzia­łów polskich w okolicach Lwowa w dniu dzisiejszym wojskom Czerwone, Armii poddało się 6 dywizji piechoty i dwa samodziel­ne pułki strzelców z gen. Langnerem na czele. Według niepełnych danych w okresie od 17 września do 21 września wzięto do niewo­li 120 tysięcy żołnierzy i oficerów armii polskiej, zdobyto 380 dział, 1400 karabinów maszynowych.

"Prawda" nr 264, 23 września 1939 r.

-----------------------

KOMUNIKAT OPERACYJNY

SZTABU GENERALNEG RKKA,

28 września 1939 r.

Oddziały Czerwonej Armii, kontynuując marsz ku linii demarka­cyjnej, 28 września weszły na linię Grajewo-Czyżew (20 km na południowy zachód od Mazowiecka), Wysokie Mazowieckie, Mię­dzyrzec, Krępiec (12 km na południowy wschód od Lublina), Szczebrzeszyn, Mołodycz (15 km na północny zachód od Luba­czowa), Przemyśl, Ustrzyki (40 km na południowy zachód od Przemyśla).

Kontynuując operację likwidacji resztek wojsk polskich na Za­chodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainie oddziały Czerwonej Armii rozbroiły i wzięły do niewoli w okolicach Krukienic pięć puł­ków kawalerii z 15 działami, a oprócz tego zlikwidowały pojedyn­cze grupy wojsk polskich.

"Prawda" nr 270, 29 września 1939 r.

=======================

Ostatni rozkaz

marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego

do Polskich Sił Zbrojnych

Z terytorium Rumunii, 20 września 1939 r.

Żołnierze!

Najazd bolszewicki na Polskę nastąpił w czasie wykonywania przez wojska naszego manewru, którego celem było skoncentro­wanie się w południowo-wschodniej części Polski, tak by mając dla otrzymywania zaopatrzenia i materiału wojennego komunika­cję i łączność przez Rumunię z Francją i Anglią móc dalej pro­wadzić wojnę. Najazd bolszewicki uniemożliwił wykonanie tego planu.

Wszystkie nasze wojska zdolne do walki były związane działa­niem przeciw Niemcom. Uważam, że w tej sytuacji obowiązkiem moim jest uniknąć bezcelowego przelewu krwi w walce z bolsze­wikami i ratować to, co da się uratować. Strzały oddane przez KOP do bolszewików stwierdziły, że nie oddajemy naszego teryto­rium dobrowolnie. A ponieważ w pierwszym dniu bolszewicy do naszych oddziałów nie strzelali, ani też ich nie rozbrajali, więc są­dziłem, że możliwym będzie przez pewien czas wycofać dość du­żo wojska na terytorium Węgier i Rumunii. A chciałem to zrobić w tym celu, by móc was następnie przewieźć do Francji i tam organizować armię polską. Chodziło mi o to, by polski żołnierz brał w dalszym ciągu udział w wojnie i by przy zwycięskim zakoń­czeniu wojny istniała Armia Polska, która by reprezentowała Pol­skę i jej interesy.

O tym najważniejszym dziś celu musicie pamiętać. Choćby wa­runki waszego życia były najcięższe, musicie przetrwać nie zapo­minając, że jesteście żołnierzami, których obowiązuje dyscyplina I honor żołnierski. Ci, którzy ulegając słabości ducha albo pod­szeptom obcych agentów sieją wśród was zwątpienie i chcą w wasze szeregi wprowadzić rozprzężenie, ci ludzie są na usłu­gach wroga.

Trzeba zacisnąć zęby i przetrwać. Położenie się zmieni, wojna jeszcze trwa. Będziecie jeszcze bić się za Polskę i wrócicie do Polski, przynosząc jej zwycięstwo.

         Naczelny Wódz

Edward Śmigły-Rydz

Marszałek Polski