Kilka notatek na marginesie wyborów

Witold Gadowski

„Niedziela” nr 44 – 4 listopada 2018 r.

Z cyklu „moim zdaniem”

Każda gra ma ograniczoną pulę nagród i aby ktoś odniósł sukces, ktoś inny musi coś realnie stracić, ponieść porażkę. Skoro największe ugrupowania, z pewnymi minami swoich rzeczników, obwieszczają zwycięstwo, to oznacza, że przegrał… zwykły Kowalski, Gadowski, szeregowy obywatel, który nie uczestniczy potem w podziale łupów, nie obejmuje lukratywnych posad, nie upaja się nowo uzyskaną władzą.

On – po prostu – musi za to wszystko płacić.

Minione wybory wcale nie były tryumfem rządzącej formacji. Co prawda uzyskała władzę w pięciu nowych (wobec stanu poprzedniego) województwach, jednak nie udało jej się zdobyć żadnego z dużych miast. Szczególna sytuacja wydarzyła się w Warszawie, gdzie Rafał Trzaskowski wręcz pobił pracowitego i wzbudzającego dużą sympatię Patryka Jakiego. Dziś już wiadomo o tym, że czegokolwiek Jaki by nie zrobił, nie był w stanie wygrać w Warszawie.

Stolica bowiem – o czym już wielokrotnie pisałem – to miasto szczególne. Tam, gdzie mieszczą się dzielnice nowobogackich i ludzi z korporacji, każdy, kto nie prze do przodu, kto ogląda się na innych, jest już na starcie przegrany. Tam liczą się jedynie pieniądze, powierzchowny sukces i nimb nowoczesności. Na piętnaście dzielnic Warszawy tylko jedna okazała się normalnie konserwatywna – Stara Praga Północ. Tam mieszkają ludzie od wielu pokoleń, stosunkowo mało jest przybyszy, a najmniej tzw. elementu korporacyjnego.

Warszawa nie lubi troski o innych, Warszawa nie chce pamiętać o ofiarach afery reprywatyzacyjnej. Myślę, oczywiście, o tej Warszawie, która głosowała na Rafała Trzaskowskiego – tych ludzi jest w stolicy przewaga, oni decydują o jej drapieżnym obliczu.

Siłom niepodległościowym i patriotycznym od wielu już elekcji nie udało się znaleźć recepty na to zapatrzone w siebie, samolubne miasto.

Uogólniam, i to zapewne krzywdząco, ale nadzwyczajna frekwencja w warszawskich wyborach oraz miażdżący wynik starcia Trzaskowskiego z Jakim pokazują prawdziwe oblicze grupy, która w naszej stolicy dziś dominuje. We współczesnej Warszawie nie ma miejsca na żadne sentymenty, ona prze do przodu, po trupach. To miasto nie widzi ofiar, nie zastanawia się nad ideami – ono chce coraz więcej zarabiać i coraz więcej konsumować, a wszystko, co mu w tym przeszkadza, odrzuca jak zużyte opakowanie przeszłości. W dzisiejszej Warszawie nie ma wczoraj, a dziś istnieje tylko o tyle, o ile służy temu, że jutro będzie jeszcze więcej pieniędzy, gadżetów, zabawek, możliwości.

To na pewno niesprawiedliwy obraz stolicy, ale taki właśnie wyłania się z fotografii społecznej, którą wykonały minione właśnie wybory.

Wielką klęskę w tych wyborach poniosły PO i jej przybudówki. Pomimo buńczucznych analiz ugrupowanie to utraciło niemal połowę wpływów w samorządach i wygrana w stolicy na pewno nie jest w stanie mu tego osłodzić. PO pokazało jedynie, że potrafi straszyć PIS-em, jest nieudolną antytezą obozu rządzącego i nie potrafi wygenerować z siebie żadnego twórczego programu, żadnego nowego pomysłu na zarządzanie lokalnymi społecznościami. PO staje się powoli zrutynizowanym związkiem zawodowym ludzi, którzy na jakimś etapie swojego życia poszli na nieprzyjemne kompromisy i nie chcą o tym teraz pamiętać. Dotychczas wyrzuty sumienia wobec polskiej niepodległości łagodzili sobie poklepywaniem po plecach, którego doświadczali za granicami naszego kraju, oraz doraźnymi fruktami wynikającymi ze sprawowania władzy i decydującego głosu przy podziale publicznych pieniędzy. Teraz większość tych fruktów zostanie im odebrana. Mam nadzieję, że stanie się tak z pożytkiem dla lokalnej Polski.

Te wybory to (pomimo ciągle niewiarygodnie wysokiego wyniku) początek procesu rozpadu dla PSL. To najbardziej prorosyjskie stronnictwo działające na polskiej scenie politycznej straciło władzę w kilku województwach, straciło jednak coś więcej – tysiące posad, które z powodu uczestnictwa w rządzących koalicjach zawłaszczyło. Ludzie będący klientami PSL – partii bezideowej i otwarcie cynicznej – teraz są rozczarowani. Zdolności kupowania sobie poparcia w PSL radykalnie zmalały, a było to jedyne lepiszcze, które utrzymywało różne środowiska przy „chłopskiej partii”. Przewodniczący Władysław Kosiniak-Kamysz robi co prawda butne miny, ale sam zdaje sobie sprawę, że kres tej bezideowej i w gruncie rzeczy szkodliwej dla polskiej państwowości formacji nieuchronnie nadchodzi. Paradoksalnie właśnie wyplewienie polityki z PSL-u może spowod ować, że znajdzie się wreszcie wpływowe politycznie grono, które prawdziwie zadba o interesy wsi i rolników.

Tyle wynika z analizy wyborczych doniesień. Co jednak z tego wszystkiego będzie miał szeregowy obywatel? Ano – po raz kolejny – przekonał się, że siła partyjnych szyldów jest o niebo większa niż najszczersze chęci bezpartyjnych samorządowców, sąsiadów, którzy wiedzieliby, jak – na własnym terenie – dowodzić wspólnym dobrem. W tych wyborach – jak zresztą w każdych dotychczasowych – wygrywali kandydaci partyjni. Mogli – jak w Krakowie – być kompletnie nieznani, ba, mogli mieć nawet nieciekawą przeszłość, skoro jednak startowali z listy liczącego się ugrupowania… odnieśli sukces. Czego zatem można się spodziewać po ludziach, którzy całą swoją karierę zawdzięczają partyjnej biurokracji? Na pewno będą posłuszni wobec dyrektyw, które popłyną z partyjnych centrali. Czy po to jednak tworzona była samorządowa reforma, aby – po latach – większość samorządów zdominowana została przez rządzone z Warszawy ugrupowania?

Pisząc te słowa, nie chcę, oczywiście, wpaść w łatwe „anty-partyjniactwo”, które – w warstwie haseł – uprawia np. ruch Kukiz’15. Pragnąłbym jednak zwrócić uwagę na fakt, że wielu dobrych organizatorów, sprawdzonych działaczy społecznych nigdy nie zapisze się do żadnej z partii – i czy to automatycznie oznacza, że mają być na trwałe wyeliminowani z samorządów?

Nadmierne upartyjnienie samorządów może skutkować tym, że każdy lokalny problem będzie urastał do rangi politycznego sporu, w którym będą padały – powtarzane za mediami ogólnopolskimi – jałowe, w istocie, argumenty. Zamiast stosować zasadę minimalizmu i uwalniać od ogólnopolskiego politykowania te sfery naszego życia, które wymagają jedynie sprawnego i uczciwego zarządzania, pogrążamy się w generalnych sporach o… dziurę w drodze.

Oczywiście, byłoby idealnie, gdyby wyborcy dobrze znali swoje interesy i głosowali wyłącznie na ludzi, którzy skutecznie pomogą im te interesy realizować, żyjemy jednak w epoce, gdy powoli odbiera nam się pewność sądzenia i zdolność rozeznawania realnego świata. Tzw. elektorat wtłacza się w nierealne schematy tylko po to, aby – po upływie kadencji – łowić go sieciami własnych mediów i rozpowszechnianych słów kluczy.

Zdajemy sobie sprawę z faktu, że jesteśmy już kolejnym pokoleniem ludzi urabianych do demokracji, a demokracja to nic innego jak metoda umożliwiająca rozwój metod masowego odławiania „elektoratu”. Wszyscy, którzy do wypracowanych schematów nie pasują, zostają przez demokratyczną maszynkę przemieleni i unicestwieni w sferze publicznej.

Nie mam, jak zauważyliście, zbyt optymistycznego nastroju po wyborach samorządowych, ale chciałbym bardzo się pomylić i być świadkiem, jak z naszych samorządów wyrastają ludzie, którzy będą w stanie poprowadzić Polskę ku przyszłości.