Źródła Niepodległości 1917

Płk. Aleksander Kędzior

https://politykapolska.eu/2020/07/23/dnia-24-lipca-gen-rozwadowski-zostaje-szefem-sztabu-generalnego-i-nastepuje-przelom-moralny-w-naczelnym-dowodztwie-wspomnienia-plk-aleksandra-kedziora-o-wojnie-1920-r-pdf/

       Należy przypomnieć te preliminaria, które do wojny doprowadziły. Polska odzyskała niepodległość 11 listopada [?? md] 1918 r. w wyniku zwycięstwa sojuszników i równoczesnego upadku naszych trzech zaborców, po 120 latach niewoli. Trzeba sobie tu odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu pogrobowcy Rzeczypospolitej do tego się przyczynili i czy byli gotowi do odbudowy tej niepodległości. Zadania, przed którymi Polska stanęła w 1918 roku obejmowały sprawy przyszłego ustroju, bezpieczeństwa, sprawy ekonomiczne i rozwoju kulturalnego. W okresie niewoli na pierwszy plan wysuwała się sprawa utrzymania wspólnoty narodowej i ducha starej Rzeczypospolitej we wszystkich trzech zaborach. To zadanie w ramach możliwości zostało wykonane. W sprawach organicznych dorobek był duży. W każdej dziedzinie powstawały kadry przygotowanych i ofiarnych działaczy. W dziedzinie polityczno-ustrojowej dorobek był zależny od warunków w poszczególnych zaborach. Powstawał on przede wszystkim w organizacjach społecznych, a następnie w organizacjach politycznych.

W ten sposób Polacy zdobyli trudne pozycje w Dumie rosyjskiej, w sejmie pruskim i w Reichstagu. W galicyjskim sejmie krajowym a i w austriackim parlamencie polscy działacze wybijali się na czoło. W zaborze pruskim ich wysiłki były szczególnie ciężkie w walce z „Hakatą”. W licznym gronie zasłużonych działaczy tego za­boru wybił się młody Ślązak, któremu „Hakata” nadała zaszczytny tytuł wroga „numer jeden”. Był nim Wojciech Korfanty. W parlamencie austriackim Koło polskie umiało w najważniejszych sprawach przemawiać wspólnym językiem. Było ono szkołą parlamentarnej demokracji. W sumie Rzeczpospolita „zasłużyła na niepodleg­łość” i była do niej gotowa. Ciemną plamą na tym obrazie były szerzące się ze Wschodu i zupełnie obce duchowi polskiemu idee totalnej rewolucji, pochodzące głównie z rosyjskiej organizacji „Narodnaja Wola”, a później z organizacji bolszewickich. Ich adepci działali głównie w Kongresówce i na Litwie. Z Zachodu też przychodziły różne „izmy” wrogie naszemu duchowi i kulturze a oparte na determinizmie, dogmatyzmie i przymusie.

Dorobek polityczny okresu niewoli wyraził się kolejno:

• Odezwą Mikołaja Mikołajewicza z 1914 roku,

• proklamacją dwu cesarzy z 5.11.1916 roku

• powstaniem Pol­skiego Komitetu Narodowego w Paryżu.

Mikołaj II w grudniu 1916 roku ogłosił deklarację o wolnej Polsce złożonej z trzech zaborów, a rząd Kiereńskiego uznał niepodległość Polski w roku 1917. Warunki, tzw. „14 punktów” Wilsona ze stycznia 1917 roku głosiły niepodległość Polski z dostępem do morza.

W lutym 1918 roku II-ga Brygada walczy z Austriakami pod Rarańczą, następnie z Niemcami pod Kaniowem. W ten sposób jest jedyną jednostką polską, która walczy z wszystkimi trzema zabor­cami. Akcja II-giej Brygady zmywa to zupełnie niezasłużone odium walk Legionów po stronie państw centralnych i umożliwia Francji utworzenie Armii Polskiej pod polskim naczelnym dowództwem. Powstaje poważna siła złożona z weteranów wojny światowej w sile 5-ciu dywizji piechoty, z wojskami pomocniczymi i z nowoczesnymi, jak na ówczesne czasy, broniami.

Francja uznaje Komitet Narodowy jako de iure rząd polski. W ten sposób znani i wytrawni politycy tworzący ten rząd uzyskują możność bronienia sprawy polskiej po stronie aliantów, którzy w tym czasie decydowali o naszym losie. Dnia 7.11.1918 Rada Regencyjna w Warszawie też ogłasza niepodległość.

Jest to w sumie wielki dorobek pracy niepodległościowej w okresie niewoli. Wydawało się, że Polska nie tylko zasłużyła na niepodległość, ale że czeka ją promienna przyszłość. Miało jednak stać się inaczej.

Dnia 11.11.1918 roku następuje koniec wojny, której cele były różne dla sojuszników. Anglia zrealizowała swój główny cel. Wielka flota Tirpitza przestała istnieć. Ameryka osiągnęła dominującą pozycję gospodarczą i status potęgi morskiej. Staje się ona również posiadaczem największego zasobu złota. Dąży teraz wyraźnie do wycofania się z bałaganu europejskiego i zajmuje ją głównie Pacyfik. Tylko Francja, napadnięta dwukrotnie przez Niemcy, widzi wcześnie możliwości odrodzenia się niebezpieczeństwa imperializmu niemieckiego.

Jeszcze przedtem bo 7.11.1918 roku ma miejsce fakt, który miał poważnie zaważyć na naszym losie. Z inicjatywy „Konwentu A” powstaje rząd lubelski. Ma on charakter samozwańczy i skrajnie rewolucyjny. Wywołuje to wstrząs wśród naszych przyjaciół na Zachodzie, a koła nam nieprzychylne proponują nas odpisać na straty. Dnia 11.11.1918r. Rada Regencyjna, pod naciskiem radykalnej lewicy oddaje naczelne dowództwo „Komendantowi”, a 14.11. przekazuje mu władzę cywilną.

(…)