Niewygodna rocznica Powstania Styczniowego

Maciej Walaszczyk 12 stycznia 2013 http://www.naszdziennik.pl/polska-kraj/20746,niewygodna-rocznica.html

Państwowe obchody 150. rocznicy Powstania Styczniowego prezentują się dość mizernie. Gdyby nie lokalne inicjatywy, minęłaby niezauważona.

Sejm za sprawą polityków Platformy Obywatelskiej i Ruchu Palikota nie kwapił się, by rok 2013 ogłosić Rokiem Powstania Styczniowego. Kilka dni temu taką decyzję podjęli posłowie, ale na Litwie. W Polsce udało się po trwającym jakiś czas sporze przyjąć specjalną uchwałę w tej sprawie. Ale państwowe obchody w 150. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego nie prezentują się imponująco. Na stronie internetowej Kancelarii Prezydenta poinformowano o udziale Bronisława Komorowskiego w uroczystościach. Zostaną one zainaugurowane 16 stycznia podczas specjalnej uroczystości w Pałacu Prezydenckim, gdzie zaproszeni zostaną – jak napisano – „parlamentarzyści, samorządowcy, historycy, przedstawiciele różnych towarzystw społecznych”. Na stronie internetowej Kancelarii Prezydenta ma zostać też uruchomiona specjalna zakładka, gdzie „dokumentowane będą wszelkie aktywności związane z rocznicą. W ramach obchodów 22 stycznia prezydent ma złożyć wieniec pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego, otworzyć wystawę w Muzeum Wojska Polskiego i wziąć udział w uroczystości zapalenia zniczy pamięci na grobach powstańców styczniowych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach. „W ramach obchodów 150. rocznicy powstania planowane jest zapalenie zniczy na wszystkich grobach powstańców styczniowych w Polsce” – wskazuje Kancelaria Prezydenta. Czy to wszystko? W Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa poinformowano nas, że przygotowaniem państwowych obchodów 150. rocznicy powstania zajmuje się Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stamtąd odesłano nas do Narodowego Centrum Kultury, które koordynuje przygotowania do m.in. państwowych uroczystości i imprez, jakie zaplanowano z tej okazji.

Tymczasem w całej Polsce samorządy i organizacje społeczne zamierzają przypomnieć miejsca bitew, potyczek, często śmierci poszczególnych dowódców i żołnierzy powstańczych oddziałów. Nadleśnictwo Waliły na Podlasiu zaplanowało na przykład na koniec kwietnia obchody rocznicowe Bitwy pod Waliłami, planowany jest m.in. uroczysty Apel Poległych, Msza św. polowa, koncert pieśni patriotycznych, rekonstrukcja bitwy i rodzinny festyn.

Centralne Obchody 150. Rocznicy Wybuchu Powstania Styczniowego odbędą się natomiast w Szydłowcu, Suchedniowie, Bodzentynie i Wąchocku w Świętokrzyskiem. Honorowy patronat nad nimi objął prezydent, ale inicjatorem akcji są samorządowcy i działacze społeczni. Bez ich aktywności nic takiego w ogóle by się nie odbyło. Organizatorzy, a więc Związek Strzelecki „Strzelec” oraz władze samorządowe czterech gmin zwróciły się do głowy państwa o taki patronat. Nie wiadomo jednak, czy prezydent Komorowski pojawi się w Wąchocku czy Suchedniowie na obchodach, choć organizatorzy deklarują, że został na nie zaproszony.

– Spodziewamy się obecności prezydenta, choć jeszcze jego obecność nie została potwierdzona. Zaproszenia wystosowano oczywiście do wszystkich parlamentarzystów ze Świętokrzyskiego, a także prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego – tłumaczy Daniel Woś ze „Strzelca”. Jak wyjaśnia, w żadnym miejscu w Polsce nikt nie zdecydował się na zorganizowanie tego rodzaju uroczystości. – Kancelaria Prezydenta pytała nas, dlaczego obchody określamy mianem „centralne” i „skąd” ta nazwa. My takie uroczystości organizujemy już od 18 lat, a ich pomysłodawcą był mój tata Tadeusz Woś – mówi nasz rozmówca.

Trzydniowe centralne obchody rozpoczną się 18 stycznia Marszem Strzelców z Szydłowca do Wąchocka. Po Powstaniu Styczniowym władze zaborcze odebrały temu miastu prawa miejskie, degradując je do stopnia osady, wielu jego mieszkańców zesłano na Sybir. W 1927 r. to właśnie w Wąchocku odbył się zjazd weteranów Powstania Styczniowego, którzy byli w wyjątkowy sposób honorowani przez władze II Rzeczypospolitej. Na miejscu oprócz harcerzy czy strzelców będzie obecna również grupa rekonstrukcji historycznej „Pułk Żuawi Śmierci”, której członkowie od kilku już lat pielęgnują tradycje słynnej powstańczej formacji wojskowej. W Szydłowcu odsłonięta zostanie również tablica poświęcona 150. rocznicy powstania. Sprawowane będą też Msze Święte. W sobotę uroczystości przeniosą się do Suchedniowa i Bodzentyna, gdzie przy tzw. Organistówce zostanie odsłonięta tablica ku czci uczestników powstania.

Natomiast w niedzielę dalsze uroczystości odbędą się w Wąchocku. Tu w 1863 r. mieściła się kwatera główna gen. Mariana Langiewicza, naczelnika wojska województwa sandomierskiego, a w klasztorze, który wcześniej uległ kasacie, stacjonowały oddziały powstańcze. – Tam odbędzie się jedna z najważniejszych uroczystości. Przy mogile powstańczej zostanie odsłonięty pomnik generała Langiewicza. Jedyny taki w Polsce – tłumaczy Woś.

W czwartek w Warszawie ukonstytuował się Społeczny Komitet Obchodów 150. Rocznicy Powstania Styczniowego. 22 stycznia w Katedrze Polowej zostanie odprawiona Msza św., po niej uroczystości przeniosą się pod Krzyż Traugutta na cytadeli. Tam odbędzie się Apel Poległych, zawieszony zostanie też ryngraf ufundowany przez prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Stanisława Oleksiaka. – Organizator uroczystości prof. Wiesław Wysocki prosi, by każdy, kto przyjdzie pod Krzyż, przyniósł ze sobą białe i czerwone znicze, które zostaną tam zapalone – mówi Jan Józef Kasprzyk ze Związku Piłsudczyków. Komitet planuje też zorganizowanie w Sejmie sesji naukowej oraz całoroczny cykl wykładów otwartych dla młodzieży, których koordynatorem będzie prof. Jan Żaryn.

Natomiast 19 stycznia w Puszczy Kampinoskiej odbędzie się rajd śladami oddziałów powstańczych. Organizatorzy zapraszają wszystkich chętnych 19 stycznia o godz. 10.00 do Truskawia. Trasa będzie wiodła do Zaborowa Leśnego, gdzie znajduje się powstańcza mogiła. Zaplanowano tam Apel Poległych, ognisko, wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych.

Maciej Walaszczyk