TECHNIKI KONTROLI MYŚLENIA część II

źródło (to jest strona jakiejś sekty chrześcijańskiej; ale ten artykuł jest poprawny logicznie i teologicznie. Wszelkie wątpliwości proszę mi sygnalizować. MD]

część II

 2. BURZENIE FUNDAMENTÓW CZYLI ZMIANA ŚWIADOMOŚCI

         Polega na zaburzeniu świadomości jednostki, w kwestiach krytycznego myślenia, postrzegania rzeczywistości, światopoglądu, samokontroli emocjonalnej i mechanizmów obronnych. Celem tego zabiegu jest doprowadzenie ofiary do stanu, w którym dokona ona reinterpretacji swoich poglądów i doświadczeń duchowych. W wyniku tejże reinterpretacji, osoba zazwyczaj uznaje za negatywne, wszystkie doświadczenia z okresu zanim przyłączyła się do grupy i przyjmuje nową wersję przyczynowości tamtych zdarzeń, nakreśloną przez aktualnych animatorów.

Stare przekonania jednostki zostają najczęściej wtedy zaatakowane, publicznie wykpione i nakreślone jako nie pasujące do obecnej rzeczywistości, a nawet tragiczne w skutkach. Natomiast nowy system wierzeń jest na ogół prezentowany z mocą, jako jedyny słuszny i namaszczony.

 3. TY MUSISZ CZYLI TECHNIKA ZNIEWALAJĄCEJ PERSWAZJI

         Technika zniewalającej perswazji różni się od logicznej i łagodnej perswazji tym, że stwarza się konkretne warunki i stosuje konkretne techniki manipulacji środowiskowej i między ludzkiej, by wymusić zamierzone zachowania i zaprogramować je w ofiarach. Podczas gdy jawne groźby, kary czy nagrody stawiają człowieka przed przejrzystym wyborem. Taktyka zniewalającej perswazji zakłada dynamiczne podejście do ofiary nie dające jej żadnej możliwości dokonania samodzielnej reinterpretacji swojego światopoglądu czy postaw. Dochodzi wtedy do wymuszonej uległości i szukania przez ofiarę usprawiedliwień swoich nowych, często nielogicznych zachowań i postaw.

         Perswazja wyklucza wywieranie nacisku na przekonywane osoby i łamanie ich wolnej woli. Natomiast działania pod pozorem perswazji są metodami maskującymi użycie technik manipulacyjnych i usypiającymi czujność ofiar, przez co zapobiegają pojawianiu się sprzeciwów. Zniewalająca perswazja jest trzecim krokiem prania mózgu. Ofiary zazwyczaj już nie przejawiają oznak psychicznego rozdarcia i często same szukają usprawiedliwień zmiany swojego postępowania, a słabe osobowości bywają już w pełni przekonane o słuszności nowej drogi, gdyż zostały poddane zmianom na tyle stopniowym, że nie dostrzegły u siebie żadnej zmiany wartościowania rzeczywistości.

 4. OSACZENIE CZYLI IZOLACJA OD OTOCZENIA

         Rozwijanie silnej atmosfery jedności, zaufania, poczucia przynależności do grupy i wspólnoty poglądów przy jednoczesnej inwigilacji poszczególnych członków grupy przez liderów podgrup. Ograniczanie czasu na refleksje i wytwarzanie chaotycznej czy nieprzewidywalnej atmosfery, w której racjonalne planowanie i rozumowanie zarezerwowane zostaje wyłącznie dla przywódców. Kontrolowanie środowiska społecznego jednostki, poprzez odcięcie jej od źródeł alternatywnej informacji i ograniczenie kontaktów z naturalnym otoczeniem ofiary. Tworzony jest wtedy tzw. natłok zdarzeń jak obowiązkowe: codzienne służby, grupy domowe, ewangelizacje, konferencje, wykłady, szkolenia, spotkania i odwiedziny członków grupy itp. oraz rozliczanie z czasu.

         Izoluje to ofiarę od jej naturalnego otoczenia oraz skutkuje pojawieniem się mistycznego myślenia i przekonania że kto nie jest z nami, ten jest przeciwko nam. Kontakty z rodziną i osobami z zewnątrz zostają ograniczone do minimum. Jednostki są aktywnie zniechęcane do utrzymywania relacji ze sceptykami z zewnątrz i członkami własnych rodzin, którzy nie aprobują działań grupy. Liderzy posuwają się nawet do wydawania oficjalnych zakazów spotykania się z danymi osobami.

         Chodzi tu o to, by cele grupy stały się nadrzędnym i jedynym celem działania ofiary, podczas gdy wszystkie czynniki mogące podważyć wierzenia, system działania grupy są aktywnie eliminowane. Wszystko, co jest sprzeczne z linią wyznaczoną przez przywódców jest nakreślane jako wrogie i negatywne. Jest to dążenie do emocjonalnego i ekonomicznego uzależnienia jednostek od grupy, stosuje się też ukrywanie prawdziwych celów kryjących się w nauczaniu grupy, do momentu gdy adept będzie gotów je przyjąć za swoje i w pełni utożsamić się z nimi.

5. ZAKAZ KRYTYKOWANIA
CZYLI WYPOWIADANIA WĄTPLIWOŚCI I NEGATYWNYCH OPINII

         Zakaz wygłaszania krytycznych opinii oraz wypowiadania treści nie aprobujących działań przywództwa. Jest to socjotechnika funkcjonująca na fundamencie okultystycznej nauki rzucania przekleństw i czarów, mówiącej o mocy sprawczej wypowiadanego słowa. Mówi ona że co wypowiadasz to się stanie i to zbierzesz, a skutkuje wprowadzeniem niepisanej listy tematów na które wolno lub nie wolno rozmawiać.

         W rzeczywistości jest to metoda filtrowania myśli ofiar, w celu pozbawienia ich możliwości realne weryfikacji zaistniałych zdarzeń. Działa na zasadzie zablokowania przepływu informacji "negatywnych" i dopuszczania samych informacji "pozytywnych". Skutkuje to odrzuceniem jakiegokolwiek krytycznego myślenia oraz wszelkiej racjonalnej analizy rzeczywistości. W wyniku tego zabiegu, ofiara zaczyna się bać własnych myśli i zaczyna postrzegać je, jako grzech przeciwko wspólnocie czy jej przywódcom - zrzucając zawsze winę na samą siebie.

         W większości toksycznych grup, myślenie jest kontrolowane poprzez wyzwalanie fali donosicielstwa i indywidualne rozmowy z  liderami, którzy składają następnie raporty przywódcy. Każdy kto ośmieli się coś zanegować lub zadać niewygodne pytanie odnośnie przywództwa lub wierzeń grupy, ląduje na dywaniku, zostaje publicznie skarcony lub na jakiś czas zostaje wyłączony z działań grupy. Indywidualne rozmowy polegają na ciągłym zadawaniu oskarżających pytań i zmuszaniu rozmówcy do ciągłego tłumaczenia się. Działa to na zasadzie ''dlaczego my się dowiadujemy ''o tym'' od innych, a nie od ciebie, jeżeli ty o tym wiedziałeś''. Jest to element dynamicznego osaczania ofiary poprzez wpajanie jej ciągłego poczucia winy i zmuszania jej do samooskarżania. Ma on na celu również wyciąganie wiadomości, potrzebnych do użycia przeciwko innym członkom grupy. Poprzez ten zabieg, przestępca przestaje być winowajcą, a staje się nim ten, kto zaczyna o przestępstwie mówić.

6. WYZWALANIE FALI DONOSICIELSTWA

         Donosicielstwo traktowane jest  w toksycznych społecznościach jako wyraz lojalności wobec przywódców i grupy. Ludzie nie podzielający w pełni nauczania przywódcy są różnymi metodami izolowani, nakreślani negatywnie bądź dyskredytowani, zostają tylko ślepo posłuszni wyznawcy przywódców. Są oni zazwyczaj publicznie adorowani, nagradzani i nakreślani jako wzorce do naśladowania przez liderów, stając się z czasem zaufanymi współpracownikami wodza.

         Dzięki ślepej lojalności, tylko tacy awansują do rangi starszych czy liderów, często pomimo bardzo czytelnych niekompetencji w dziedzinie awansu. W wyniku tych kryteriów, osobami awansującymi są prawie zawsze słabe charaktery, bądź osoby bez zasad moralnych, donosiciele, lizusy oraz wszelkiego rodzaju karierowicze bądź krewni przywódcy. Ponieważ jednak większość osób szuka w tych grupach akceptacji i uznania lidera-guru, szybko więc w myśl systemu kija i marchewki uczy się ślepego posłuszeństwa. Natomiast każda osoba w miarę trzeźwo myśląca i nie akceptująca filozofii grupy albo wyrażająca się na jej temat sceptycznie, nakreślana jest negatywnie jako odstępca albo człowiek w upadku, bądź jest natychmiast wydalana. W tym przypadku, metoda podejścia do ofiary zależna jest prawie wyłącznie od tego, jakie informacje posiada ona na temat grupy.

7. ZASZCZUCIE CZYLI POZBAWIENIE TRZEŹWEJ SAMOOCENY

         Jest to stwarzanie poczucia bezradności jednostki, przez tworzenie jej sytuacji silnie stresujących, które zachwieją jej zaufanie do siebie i własnych opinii. Polega to na bombardowaniu ofiary ciągłymi oskarżeniami oraz przekonywaniu, że każdy błąd czy wpadka w grupie jest spowodowana przez nią, bo jest np. nieposłuszna animatorom zmian, ...i ciągłym utwierdzaniu jej w tym przekonaniu. W kościołach jest to najczęściej widoczne w postaci podważania nawrócenia i całego dotychczasowego życia z Bogiem, podważenia darów duchowych oraz wpajaniu przekonania że to całe dotychczasowe chrześcijaństwo to porażka i że wszystko co było dotychczas to tylko gaszenie ducha. Zabieg ten, ma na celu wytworzenie w umyśle ofiary przekonania, że bez względu na okoliczności, musi działać tylko i wyłącznie według dokładnych instrukcji przywództwa. Od tego momentu wszystkie ruchy ofiary mają na celu zdobycie przychylności animatorów.

8. HUŚTAWKA EMOCJONALNA

         Jest to regularne doprowadzenie osoby do silnej huśtawki emocjonalnej poprzez zastosowanie niefizycznych środków przymusu, takich jak upokorzenie, utrata przywilejów, izolacja społeczna, degradacja w grupie, presja otoczenia, wyzwalanie poczucia winy czy lęku, na przemian z okazywaniem gorących symptomów miłości i akceptacji.

         Metoda ta współgra z poprzednią i oparta jest na silnej presji otoczenia. Rodzi ona strach przed oddaleniem z grupy i wzmaga przekonanie że trzeba gdzieś należeć. Powoduje to konieczność dostosowywania się do działań i przekonań większości. Zamiast zostawiać pewne sprawy indywidualnemu rozeznaniu i sumieniu jednostki oraz szukać odpowiedzi w biblii, przywódcy wpajają, że każdy, kto nie idzie z owczym pędem ten się wyłamuje. W wyniku tego zabiegu, każdy ruch ofiary zaczyna być obliczony na dorównanie najlepszym i akceptację przywódcy.

9. TERROR PSYCHOLOGICZNY

         Jest to zastraszanie jednostki przy użyciu usankcjonowanych gróźb i presji psychicznych.

Na przykład sugerowanie że odmowa przyjęcia konkretnej postawy lub poglądu może spotkać się z nieprzychylnością przywódcy, surową karą lub nieść za sobą dramatyczne konsekwencje dla jednostki lub całej grupy tj. np: utrata namaszczenia, przekleństwo, upadek, nawrót choroby, zniewolenia czy kłopotów z przeszłości. Wyzwalanie silnych systemów motywacyjnych z jednoczesnym wpajaniem że osoba wyłamująca się nigdy nie awansuje ani nie zostanie liderem. Każda osoba przyłapana na oporze jest podejrzana i ląduje na marginesie. W wyniku stosowania takich presji nawet najbliżsi przyjaciele oraz członkowie rodzin w grupie zaczynają traktować się podejrzliwie i okazywać niechęć względem opornych krewnych. Do tej metody zalicza się też niejawne nastawianie członków grupy przeciwko sobie, w celu wyzwolenia fali donosicielstwa oraz głębszej inwigilacji nastrojów w grupie.

10. CHŁOSTA CZYLI PUBLICZNY OSĄD I PUBLICZNA POKUTA

Metoda stosowana na zgromadzeniach, podczas których krytykanci są zachęcani bądź zmuszani do publicznego wyznawania swoich wątpliwości i krytycznych uwag wobec grupy i publicznego pokutowania z nich. Dostarcza to przywódcom informacji na temat zagrożeń wewnątrz grupy oraz daje możliwość szybkiej korekty niepokornych a ofiarom programuje strach przed krytycznym myśleniem. Listy wyznanych grzechów powszechnie używa się do szantażowania jednostek oraz wykorzystuje przeciwko wszystkim niepokornym lub osobnikom którzy chcieliby opuścić lub zdyskredytować grupę. Pokrewną metodą kontroli metodą są też obowiązkowe modlitwy na głos.

11. MISTYCYZM CZYLI PRZEDUCHOWIENIE RZECZYWISTOŚCI

         Potencjalny członek grupy jest przekonywany jest o wyższości celu i powołaniu grupy oraz o wybitnym namaszczeniu jej przywódców. Dzieje się to poprzez tworzenie mistycznej aury wokół przywódców oraz doświadczanie adepta mistycznymi przeżyciami np.: nakreślaniem mistycznej przyczynowości zdarzeń lub częstym kierowaniem do niego słowa proroczego odnośnie posiadania wybitnych uzdolnień, wyjątkowości jego misji lub powołania. Nakreślanie w oczywistych sytuacjach i Słowie Bożym, mistycznej przyczynowości zdarzeń, zwanej potocznie przeduchawianiem lub odrealnianiem rzeczywistości. Metoda skutkuje silnym wzrostem ego, uśpieniem czujności i możliwością nieograniczonej ingerencji w umysł i życie ofiary w wyniku zaprogramowania jej fikcyjnej rzeczywistości lub duchowości, jak również dalszym zawężeniem kontaktów ze starym otoczeniem w wyniku postrzegania jej przez naturalne otoczenie jako osoby niezrównoważonej lub umysłowo chorej.

12. DOKTRYNA PONAD CZŁOWIEKIEM

         Jest to wpajanie pewności, że kierunek działań grupy jest absolutnie fantastyczny i nieomylny gdyż przywódcy są potężnie namaszczeni, a tym samym nietykalni. W wyniku tego wymaga się od członków absolutnego podporządkowania się nauczaniu i wizjom przywódców. Doktryna i grupa są ponad jednostką. Prawa jednostki są istotne tylko wtedy, gdy osobnik działa na korzyść grupy. Doktryna i przywódcy nie podlegają korekcie ani napomnieniu. A cel grupy uświęca środki działania. Metody te skutkują silnym wzrostem ego oraz samooceny osoby manipulowanej oraz przekonaniem o jej wyższości lub ponad duchowości nad resztą społeczeństwa.

13. JEDYNOZBAWCZOŚĆ CZYLI TU ALBO NIGDZIE

         Jest to nauczanie typowe dla wszystkich sekt, zakładające że zbawienie powiązane jest z przynależnością do określonej grupy wyznaniowej w myśl zasady że: ''albo jesteś z nami, albo przeciwko nam''. Opuszczający grupę, są wtedy potępiani jako osoby w stanie upadku moralnego, nakreślane jako odchodzące do świata lub dyskredytowane w jeszcze inny sposób.

         Specjaliści od marketingu wymyślili w kościołach jeszcze inny element napędowy dobrej koniunktury, jakim jest nauka o nieutracalności zbawienia, która zakłada że mamy wolność w Panu, że piekło nas już nie dotyczy i teraz cel uświęca nasze metody działania. Metoda ta stosowana jest zazwyczaj w grupach nastawionych na opróżnianie portfeli swoich członków. Podawana ofiarom, wraz z teologią sukcesu, powoduje u manipulowanego zanik etyki chrześcijańskiej i tworzy przekonanie że cel uświęca metody ich działania a błogosławieństwo finansowe uzależnione jest od oddawania części dochodów liderom grupy.

         Pan Bóg zachęca nas i przestrzega, abyśmy w pełni korzystali z danych nam zdolności umysłowych i nie stawali się niewolnikami ludzi, gdyż drogo jesteśmy nabyci (1Kor 7:23). Byśmy badali duchy, weryfikowali nauczania oraz porównywali je ze Słowem Bożym i nie zamieniali się w nierozumne automaty przyjmujące wszystko co nam próbują wcisnąć różnego pokroju złodzieje dusz i sprzedawcy marzeń których biblia nazywa wilkami w owczej skórze. Jeżeli w swoim życiu już się z tym spotkałeś i znasz te techniki, w wyniku czego myślisz że jesteś ponad nimi i czujesz się bezpieczny w takich zgromadzeniach, to jesteś w potężnym błędzie, gdyż oddziałują tam też na obecnych znacznie bardziej aktywne od ludzi byty duchowe.

ZA­CHOWANIA TYPOWE DLA MANIPULUJĄCYCH

         Przywódca grupy to osoba mistyczna i nietykalna, dlatego nikt nie traktuje go normalnie, bo guru nigdy na to nie pozwoli. Zasadą jest że wszyscy szeregowi muszą wyrażać podziw połączony z lękiem, natomiast liderzy-animatorzy mają dać sobie za niego ''uciąć głowę''. Badania nad przemocą w rodzinie pozwoliły wyodrębnić zachowania typowe dla sprawców przemocy stosujących techniki "prania mózgu" do których zalicza się: monopolizację autorytetu, izolację, doprowadzanie ludzi do silnego wyczerpania nadmierną aktywnością (obowiązkowe służby), wywoływanie stresu, naprzemienność kary i nagrody, demonstrowanie wszechwładzy,  wymuszanie zasad postępowania.

         Typowym zachowaniem dla osób manipulujących, jest również dyskredytacja i zniesławianie dobrego imienia osób nie poddających się manipulacji, bądź świadomie odchodzących z grupy.

         Odchodzący mają zawsze konkretne powody odejścia. Fakt ''przejrzenia na oczy'' i dostrzeżenia manipulacji oraz nadużyć przywódców w kwestii nauczania, finansów czy monopolizacji autorytetu powoduje, że ludzie ci stają się bezpośrednim zagrożeniem dla przywódcy. W wyniku tego muszą oni zostać nakreśleni jako osoby ''będące w upadku'' lub ''odchodzące do świata'', a gdy posiadają one informacje kompromitujące przywódcę, to zostają nakreślane one jako elementy niebezpieczne bądź umysłowo chore, z którymi nie wolno się kontaktować i którym nie należy w nic wierzyć.

KONSEKWENCJE "PRANIA MÓZGU"

         Zaburzenie własnego wizerunku – w wyniku czego ofiary prze­mocy psychologicznej zmniejszają swoją aktywność, wycofują się z działania i unikają podejmowania trudnych zadań, w wyniku zaburzenia ich samooceny. Bardzo łatwo zmieniają też swoje poglądy i przyzwyczajenia, a by dostosować się do wymagań sprawcy, ulegają też wszelkim sugestiom i manipulacjom.

         Stosowanie technik psychologicznej kontroli myślenia, prowadzi do silnych zmian w osobowości ofiar. Skutkiem tego jest zupełny zanik krytycznego myślenia oraz wyższych uczuć i powrót do myślenia tzw. życzeniowego. Procesy "prania mózgu" powodują ślepe podporządkowanie się animatorom zmian, utratę poczucia wyższych wartości i własnych przekonań oraz bezkrytyczne przyjmowanie rzeczywistości wykreowanej przez manipulującego. Przeżywanie przez zmanipulowane ofiary silnego poczucia winy, kieruje ich złość i agresję zazwyczaj w stronę własnej osoby, to z kolei powoduje że manipulujący pozostaje zupełnie bezkarny. 

         Osoby które przewinęły się przez destrukcyjne grupy stosujące psychologiczne techniki kontroli, wykazują szereg bardzo charakterystycznych zachowań w relacjach z innymi ludźmi. Najczytelniejsze z nich to myślenie bezkrytyczne lub życzeniowe, naturalnie cechujące małe dzieci. Ludzie ci nie dzielą treści na prawdę i fałsz, ale na informacje pozytywne - zgodne z filozofią grupy lub własnymi przekonaniami, lub negatywne czyli niezgodne z filozofią grupy i własnymi przekonaniami, lub pragnieniami. Zazwyczaj gdy osoba taka słyszy krytyczne treści na temat swojej grupy lub własnych przekonań, zaczyna automatycznie czuć lęk, uciekać wzrokiem, zmieniać temat lub milczeć – gdyż nie wolno jej nawet tak myśleć, a co dopiero rozmawiać z kimś z zewnątrz, gdyż jest to łamanie zasady nr.5 – zakaz krytykowania – czyli wypowiadania wątpliwości i negatywnych opinii na temat grupy. 

         Bardziej odważni atakują swoich rozmówców, pomimo dostarczenia im niezaprzeczalnych argumentów krytycznych, nie traktują tego jako np. ostrzeżenia czy przestrogi, ale wmawiają bezpodstawne osądzanie i oskarżanie, żądając dostarczenia dowodów na dostarczone wcześniej dowody, lub zupełnie zaprzeczają istniejącym faktom. Charakterystyczną cechą takich ludzi jest też to, że nie weryfikują własnych przekonań, ani nie przyjmują żadnych treści będących w konflikcie z ich filozofią. Osoby takie nie kierują się też logiczną analizą faktów, ale działają wyłącznie według programu zakodowanego im przez manipulatora.

=============================

Jeżeli dzieci Boże trwają w świętym życiu, nauczając tak jak mówi Pismo Święte i działają w granicach wytyczonych przez naszego Pana, to działają oni w autorytecie Pana Jezusa i Duch Święty będzie przez nich przemawiał, a to następnie zaowocuje w życiu innych ludzi. Natomiast jeżeli ludzie zaczynają wykraczać poza te zasady i nauczać niezgodnie z Pismem, bądź ustanawiać własne prawa w kościołach, wtedy przestają oni działać w Duchu Świętym. Człowiekiem takim zaczynają wtedy kierować duchy zwodnicze, czego nie widać może od razu, ale najczęściej objawia się to u tych ludzi, w postaci zaniku etyki chrześcijańskiej i ustanawianiu własnych praw (nieprawość), oraz wdrażania przez nich manipulacyjnych metod działania. (magia)

W wielu miejscach Pisma Świętego jesteśmy przestrzegani przed konsekwencjami uczestnictwa w nie biblijnych zgromadzeniach, przestrzega nas przed tym Pan Jezus, Mateusz, Paweł i Jan.

 ''A On odpowiadając rzekł: Wszelka roślina, której nie zasadził Ojciec niebieski, wykorzeniona zostanie. Zostawcie ich! Ślepi są przewodnikami ślepych, a jeśli ślepy ślepego prowadzi, obaj w dół wpadną.'' (Mat 15:13-14)

''Ale choćbyśmy nawet my albo anioł z nieba zwiastował wam ewangelię odmienną od tej, którą myśmy wam zwiastowali, niech będzie przeklęty! Jak powiedzieliśmy przedtem, tak i teraz znowu mówię: Jeśli wam ktoś zwiastuje ewangelię odmienną od tej, która przyjęliście, niech będzie przeklęty! A teraz, czy chcę ludzi sobie zjednać, czy Boga? Albo czy staram się przypodobać ludziom? Bo gdybym nadal ludziom chciał się przypodobać, nie byłbym sługą Chrystusowym.'' (Gal1:8-10)

''Miejcie się na baczności, abyście nie utracili tego, nad czym pracowaliśmy, lecz abyście pełną zapłatę otrzymali. Kto się za daleko zapędza i nie trzyma się nauki Chrystusowej, nie ma Boga. Kto trwa w niej, ten ma i Ojca, i Syna. Jeżeli ktoś przychodzi do was i nie przynosi tej nauki (nauki biblijnej), nie przyjmujcie go do domu i nie pozdrawiajcie. Kto go bowiem pozdrawia, uczestniczy w jego złych uczynkach.'' (2Jan 1:7-11)

Bo gdy przychodzi ktoś i zwiastuje innego Jezusa, którego myśmy (apostołowie) nie zwiastowali, lub gdy przyjmujecie innego ducha, którego nie otrzymaliście (od Boga), lub inną ewangelię, której nie przyjęliście (od apostołów), znosicie to z łatwością. (…) 19-20. Chętnie bowiem znosicie głupców, wy którzyście mądrzy! Znosicie bowiem, gdy was ktoś niewolnikami robi, gdy was ktoś wyzyskuje, gdy was ktoś łupi, gdy się ktoś wynosi, gdy was ktoś po twarzy bije. (2 Kor. 11:4,19-20)

''I usłyszałem inny głos z nieba mówiący: Wyjdźcie z niego, ludu mój, abyście nie byli uczestnikami jego grzechów i aby was nie dotknęły plagi na niego spadające, gdyż aż do nieba dosięgły grzechy jego i wspomniał Bóg na jego nieprawości.'' (Obj 18:4-5)