ks. Piotr Dzierżak FSSPX
Od Redakcji
Drodzy Czytelnicy, pisząc o powołaniu, należy najpierw dokonać pewnego istotnego rozgraniczenia. Można bowiem myśleć o powołaniu w sensie szerokim i w sensie wąskim. W tym pierwszym dotyczy ono z jednej strony każdego człowieka powołanego przez Stwórcę do istnienia, a z drugiej każdego stanu, do którego dobry Bóg opatrznościowo przysposabia w zakresie pożądanych cech i zdolności. W tym znaczeniu mówimy np. o kucharzu albo o lekarzu z powołania. Jest to naturalne i ziemskie ujęcie, niewykraczające poza poziom rozumnego ludzkiego bytu. Choć i tu nie wolno zapominać o odniesieniu do Stwórcy natury, ponieważ każde stworzenie musi być wierne Temu, od którego ma wszystko i którego zamiar ma w swym życiu realizować. Nawet więc w szerokim sensie nie można być powołanym do czegoś niezgodnego z wolą Bożą, tzn. niemoralnego czy nierozumnego – nie można być złodziejem czy wariatem z powołania.
Niezależnie od tego trzeba jeszcze umieć dostrzec odniesienie do poziomu nadprzyrodzonego – do Boga ujętego jako twórca łaski i chwały. Zostaliśmy bowiem jako ludzie nie tylko powołani do ziemskiego życia, ale też, jako przybrane dzieci Boże, powołani do życia w chwale nieba. Dlatego też musimy brać pod uwagę konsekwencje takiego czy innego stanu życia naturalnego dla dobra nadprzyrodzonego. Myśleć inaczej oznaczałoby popaść w praktyczny naturalizm. Zdrowa i bardzo katolicka zasada, tak często przypominana przez Doktora Anielskiego, mówi, że łaska nie niszczy natury, ale ją podnosi – buduje na niej, jednocześnie skierowując ją ku celowi nieskończenie ową naturę przekraczającemu.
Zatem ostatecznie każde powołanie w znaczeniu naturalnym musi być rozpatrywane w świetle powołania do nadnatury, czyli życia łaski, zatem życia wiecznego; musi być tak dobrane, by uwzględniać cel wyższy: by nie przeszkadzać w jego osiągnięciu, a nawet możliwie go ułatwiać. Z właściwej dla katolika perspektywy natura jest zatem tylko środkiem do osiągnięcia nieba. Rzecz jasna zagadnienie to nie stanowi problemu dla Pana Boga, gdyż On jest twórcą zarówno jednego, jak i drugiego porządku. Jednak w dobie szalejącego naturalizmu może stać się poważnym problemem dla nas samych.
Zrozumienie powyżej wyłożonych zasad powoduje potrzebę zdefiniowania pojęcia powołania w zaanonsowanym na wstępie znaczeniu węższym i szczególnym, bardziej ściśle i formalnie odpowiadającym etymologii samego słowa. Polskie słowo „powołanie” pochodzi od „wołać”, a to sugeruje: po pierwsze wybranie kogoś z jakiegoś szerszego grona, a po drugie przyciągnięcie (jakby przywołanie) do siebie. Co interesujące, bardzo podobnie jest w wielu innych językach europejskich, tzn. używanych przez katolickie (niegdyś) narody: łac. vocatio (od vocare) i od tego fr. vocation, hiszp. vocación, port. vocação, it. vocazione; a wśród języków germańskich: ang. vocation lub calling od call, dun. kald, norw. kall, szwed. kallelse, niem. Berufung (od rufen), niderl. roeping (od roepen); u Słowian analogicznie: ros. призвание (od призывать), a wyrazem podobnym do naszego oczywiście posługują się Czesi (povolání) i Słowacy (povolanie). W tym sensie, mówiąc o powołaniu, będziemy mieli na myśli już tylko niektóre osoby, specjalnie dobrane i obdarzone, skierowane do jakichś szczególnych zadań. Dobrze to koresponduje z darmowością życia nadprzyrodzonego – przecież w żaden sposób nienależącego się stworzeniom niezależnie do tego, jak bardzo posłuszne swemu Stwórcy by były.
W tym właśnie znaczeniu spotykamy się z pojęciem powołania na kartach Pisma Świętego, gdy Bóg powołuje Abrahama, Mojżesza, sędziów czy wreszcie proroków Starego Testamentu. W tym sensie mówimy o powołaniu przez Chrystusa Apostołów z grona Jego uczniów. Z kolei dzisiaj, w tym sensie, mówimy o powołaniu w kontekście kontemplacji wlanej, wysokiej świętości czy jakiegoś szczególnego opatrznościowo dzieła dokonanego w Kościele (takiego jak założenie nowego zgromadzenia zakonnego czy reforma już istniejącego). W tym też znaczeniu należy mówić o powołaniu do szczególnych stanów życia, jakimi są: stan zakonny i stan kapłański.
Nieco inaczej jest natomiast z małżeństwem. Nie negując obfitości łask, którymi dobry Bóg obdarza współpracujących z Nim małżonków, zauważmy, że pomimo podniesienia przez Chrystusa do godności sakramentu jest ono wciąż bardzo „naturalne” – a to z dwóch powodów: po pierwsze skupia się na realizacji dzieła rodzenia, a więc czegoś bardzo naturalnego i zarazem głęboko wyrytego w ludzkiej bytowości, a po drugie jest ono możliwe dla procentowo bardzo dużej liczby ludzi.
Dlatego bardzo dziś rozpowszechniony sposób uczenia o (zasadniczo) trzech dostępnych człowiekowi powołaniach, jako to: małżeństwie, kapłaństwie i stanie zakonnym, bez wyróżniania powołania wyższego, związanego ze służbą Bogu w kapłaństwie czy zakonie, ma swoje niezaprzeczalne wady. Przede wszystkim prowadzi do zdeprecjonowania tych ostatnich, ale – zauważmy na marginesie – paradoksalnie przyczynia się także do pomniejszenia atrakcyjności małżeństwa, jako swego rodzaju opcji nie dla wszystkich, ale tylko dla szczególnie dysponowanych, obdarzonych jakimiś szczególnie pożądanymi cechami.
Wróćmy jednak do kwestii powołania do życia zakonnego i kapłańskiego, a konkretnie do problemu jego rozpoznania, ponieważ temu właśnie tematowi poświęciliśmy niniejszy numer „ZW”. Wybór został dokonany przez Redakcję bardzo świadomie: mamy dziś do czynienia z wielkim problemem rozeznawania powołania. Dotyczy to zresztą również i powołania w sensie szerszym, co jest pokłosiem sztucznie kreowanego na świecie chaosu duchowego i materialnego. Cóż więc dziwnego, że dla dzisiejszego młodzieńca czy dzisiejszej panny sprawa wyboru drogi życiowej często wydaje się prawie nierozwiązywalna?
Wielu szlachetnych młodych ludzi mimo to zdaje się przejawiać pewne zainteresowanie powołaniem do służby Bożej: czy to przy ołtarzu, czy w klasztornej celi. Jednak na każdego odważnego i przenikliwego młodzieńca (czy każdą młodą niewiastę) czeka wiele ukrytych pułapek, podstępnych zagrożeń, różnorakich trudności – a wszystko po to, by pobożne marzenia nigdy się nie spełniły. Oczywiście przeszkody tego rodzaju od zawsze towarzyszyły wiernym. Przede wszystkim jednak powód, dla którego powołania do kapłaństwa i życia zakonnego są dziś tak rzadkie, sprowadza się do kwestii powszechnego nawet wśród katolików niezrozumienia wyższości życia poświęconego Bogu: już w swym korzeniu karmiącego się kontemplacją i modlitwą, ukierunkowanego systemowo na naśladowanie samego wcielonego Boga i Jego Matki (a w przypadku zakonników udoskonalonego dodatkowo ślubami). I dlatego tak kapłaństwo, jak i życie zakonne nie dają się pogodzić ze skądinąd uświęconym przez naszego Pana małżeństwem. Z tym też wiąże się wiele osobistych klęsk w walce o odkrycie i realizację powołania: jak zrezygnować z jedynego dozwolonego sposobu realizacji instynktu płciowego bez popełniania grzechu w świecie do szpiku kości przesiąkniętym erotyzmem? Co najciekawsze, jest to problem pozorny, ponieważ to właśnie seminarium i klasztor najskuteczniej pomogą uchronić czystość i dziewictwo: nie tylko ciała, ale i duszy. Zwróćmy się do św. Tomasza z Akwinu (nazywanego Doktorem Anielskim również ze względu na dziewiczą czystość) i zobaczmy, w czym doszukuje się on lekarstwa na skłonność do nieczystości. Święty Doktor w dziele O doskonałości życia duchowego, w rozdziale 10, wymienia czynniki, spośród których najważniejsze są następujące1:
- oddanie się kontemplacji spraw Bożych i modlitwie (jest to zarazem środek najważniejszy),
- studium Pisma Świętego,
- zajęcie umysłu dobrymi myślami,
- unikanie lenistwa oraz oddawanie się pracom fizycznym,
- brak przebywania w towarzystwie osób płci przeciwnej.
Co oczywiste, powyższych lekarstw nie uświadczy się nigdzie w takiej obfitości i z taką łatwością, jak tylko za murem seminaryjnym czy klasztornym.
Nie sposób też nie wspomnieć o innym argumencie, tym razem podnoszonym nie tyle przez samych zainteresowanych, co przez ich najbliższych: otóż pójście drogą tak trudnego powołania wiąże się z ofiarą – właściwie jest to oddanie człowieka do końca życia na służbę Bogu. Kapłan czy zakonnik nie przedłuża rodu, nie tworzy nowego ogniska domowego, tym samym nie daje swoim rodzicom pociechy z posiadania wnuków ani też nie może materialnie wspomóc rodziców w ich starości (dotyczy to przede wszystkim zakonników). To wszystko pozostaje prawdą, jednak pójście tym tropem oznaczałoby zapomnienie o słowach naszego Zbawiciela z Ewangelii:
I wszelki, który by opuścił dom albo braci, albo siostry, albo ojca, albo matkę, albo żonę, albo synów, albo rolę dla imienia mego, stokroć tyle weźmie, i życie wieczne otrzyma1.
Zatem rezygnując z czegoś, dostaje się dużo więcej – owo stokroć, nawet jeśli tylko symbolicznie miałoby być rozumiane, utwierdza nas w przekonaniu dotyczącym Bożej hojności. Pomyślmy zresztą logicznie: czy Bóg kiedykolwiek da się prześcignąć w dawaniu? Jeśli my dajemy Mu to, co mamy najlepszego, czyż On nas nie zadziwi swoją dobrocią, przewyższając nasze, ułomne w końcu dary, darami lepszymi i liczniejszymi? Czy pamiętając o tym, dobrzy, katoliccy rodzice mogą w ogóle o coś lepszego i mądrzejszego modlić się dla własnych dzieci, jeśli nie o powołanie wyższe i jego realizację?