Krwawe diamenty: Jak pierścionek zaręczynowy pomaga finansować ludobójstwo w Strefie Gazy

Kindżał, na podst.:Alan MacLeod salon24/krwawe-diamenty-jak-pierscionek-zareczynowy-pomaga-finansowac-ludobojstwo-w-strefie-gazy

Czy Twój pierścionek zaręczynowy pomógł sfinansować ludobójstwo w Strefie Gazy?

Całkiem możliwe. Pomimo braku własnych kopalni, Izrael jest ważnym graczem na światowym rynku diamentów, skupując minerały w całej Afryce i sprzedając je Zachodowi, zarabiając przy tym miliardy. Diamenty są najważniejszym towarem eksportowym Izraela i bezpośrednio finansują trwające ludobójstwo na mieszkańcach Strefy Gazy. MintPress zgłębia mroczny świat izraelskich krwawych diamentów.

Gigantyczny przemysł

Każdy turysta spacerujący po ekskluzywnej dzielnicy Tel Awiwu, Ramat Gan, będzie pod wrażeniem jej bogactwa. Wieżowce są wszędzie, a ulice zdobią luksusowe sklepy jubilerskie. Ramat Gan to centrum światowego przemysłu diamentowego, gdzie Izraelska Giełda Diamentów zatrudnia ponad 15 000 osób zajmujących się szlifowaniem, polerowaniem, importem, eksportem i sprzedażą kamieni.

Największym towarem eksportowym Izraela nie jest przemysł technologiczny ani żywność. Same diamenty stanowią ponad 15% całego eksportu kraju, a inna biżuteria również znacząco przyczynia się do jego gospodarki. W latach 2018–2023 Izrael wyeksportował kamienie szlachetne o wartości ponad 60 miliardów dolarów.

Ich największym klientem są Stany Zjednoczone. Historycznie Izrael odpowiadał za jedną trzecią do połowy wszystkich diamentów sprzedawanych w Ameryce, a rynek ten rośnie i jest już wart 20 miliardów dolarów rocznie.

Kamienie ludobójstwa

W przeciwieństwie do złota, diamenty rzadko są ocechowane, co oznacza, że niewiele amerykańskich panien młodych wie, że ich obrączki i pierścionki zaręczynowe zostały wykonane i oszlifowane w Izraelu. Jeszcze mniej zdaje sobie sprawę, że ich zakup bezpośrednio finansuje rzeź w Strefie Gazy i trwającą okupację terenów Zachodniego Brzegu, Libanu i Syrii przez Izrael.

„Ogółem izraelski przemysł diamentowy przekazuje rocznie około 1 miliarda dolarów izraelskiemu przemysłowi zbrojeniowemu i bezpieczeństwa… za każdym razem, gdy ktoś kupuje diament wyeksportowany z Izraela, część tych pieniędzy trafia do izraelskiego wojska” – zeznawał izraelski ekonomista Shir Hever przed Trybunałem Russella ds. Palestyny w 2010 roku.

Być może kluczową postacią w izraelskim przemyśle diamentowym jest potentat biznesowy Beny Steinmetz. Uważany przez wielu za najbogatszego człowieka w Izraelu, 69-letni założyciel Steinmetz Diamond Group po raz pierwszy wszedł do branży w 1988 roku, kupując fabrykę produkcyjną w RPA w czasach apartheidu.

Za pośrednictwem swojej fundacji charytatywnej Steinmetz wspierał finansowo Siły Obronne Izraela (IDF), między innymi  „adoptując” jednostkę Brygady Givati i kupując im sprzęt. Podczas operacji Płynny Ołów w 2009 roku brygada dokonała masakry, zmuszając dziesiątki palestyńskich cywilów do schronienia się w domu w Strefie Gazy, zbombardowała go i uniemożliwiła dojazd karetek pogotowia. Ratownicy, którzy w końcu odnaleźli ich ciała, relacjonowali również, że widzieli napis „Jedyny dobry Arab to martwy Arab” namalowany po hebrajsku na ruinach budynku.

Niedawno Brygada Givati została sfilmowana podczas podpalenia palestyńskich zapasów żywności i oczyszczalni ścieków w Strefie Gazy, a także podczas burzenia kolejnych domów.

Od 7 października 2023 roku Izrael zniszczył 92 % szkół i budynków mieszkalnych w Strefie Gazy, zastrzelił około 300 dziennikarzy i zabił co najmniej 20 000 dzieci. UNICEF szacuje, że od 3000 do 4000 dzieci w Strefie Gazy straciło jedną lub więcej kończyn. Oprócz przemocy w Palestynie, Izrael najechał i okupował Liban i Syrię oraz zbombardował Iran, Tunezję, Jemen i Katar.

USA płacą dolarami, Afryka płaci krwią

Apetyt Izraela na diamenty bezpośrednio napędza wojny domowe i rozlew krwi w Afryce, gdzie dostarcza on sprzęt wojskowy rządom, watażkom i lokalnym grupom zbrojnym w zamian za dostęp do bogactw mineralnych kontynentu. Na przykład izraelska firma International Diamond Industries (IDI) zapewniła sobie monopol na produkcję diamentów w Demokratycznej Republice Konga w ramach umowy, która, według komisji ONZ , obejmowała tajne transfery broni i szkolenie kongijskich sił bezpieczeństwa przez dowódców Sił Obronnych Izraela (IDF). Umowa ta okazała się niezwykle lukratywna dla IDI, która zapłaciła zaledwie 20 milionów dolarów za monopol generujący 600 milionów dolarów rocznie.

Tymczasem w 2002 roku, w ogarniętym wojną Sierra Leone, za zaledwie 1,2 miliona dolarów w gotówce, Steinmetzowi udało się nabyć połowę udziałów w Koidu Ltd., firmie odpowiedzialnej za 90% krajowych zasobów diamentów. W 2011 roku Koidu wyprodukowała diamenty o wartości 200 milionów dolarów.

To, dlaczego władze zgodziły się na tak absurdalnie niskie ceny zakupu, można wyjaśnić orzeczeniem szwajcarskiego sądu z 2021 roku, który uznał Steinmetza winnym wręczenia żonie prezydenta Gwinei łapówek w wysokości 8,5 miliona dolarów. Sąd orzekł, że łapówki te zapewniły mu prawa do lukratywnych koncesji na wydobycie rudy żelaza w regionie Simandou. Steinmetz został skazany na pięć lat więzienia. Izraelski miliarder jest obecnie oskarżony o podobne poważne korupcje w Rumunii.

Gorączka diamentów w Demokratycznej Republice Konga, Sierra Leone i innych krajach afrykańskich doprowadziła do wojny domowej, handlu ludźmi, przymusowej pracy dzieci i innych poważnych naruszeń praw człowieka przez grupy pragnące zdobyć dla siebie część przemysłu diamentowego. Jednak w porównaniu z Izraelem są one stosunkowo niewielkimi graczami.

Minerały „wolne od konfliktów”

Brutalna rzeczywistość branży kamieni szlachetnych jest obecnie dobrze znana w kulturze popularnej, po części dzięki filmowi Leonardo DiCaprio „Krwawy diament” z 2006 roku, którego akcja rozgrywa się w Sierra Leone. W odpowiedzi na rosnące publiczne oburzenie dotyczące etyki branży, powołała ona Światową Radę Diamentów (World Diamond Council), która przyczyniła się do powstania Systemu Certyfikacji Procesu Kimberley, systemu mającego na celu zapobieganie wprowadzaniu na rynek światowy tzw. „diamentów konfliktowych”.

Z marketingowego punktu widzenia Proces Kimberley odniósł ogromny sukces, dając konsumentom (złudzenie) spokoju ducha, co przyczyniło się do wzrostu sprzedaży diamentów na całym świecie. System ten ma jednak szereg kluczowych wad. Najważniejszą z nich jest to, że certyfikacja minerałów wolnych od konfliktów w ramach tego procesu dotyczy jedynie źródła diamentów, co daje Izraelowi swobodę importowania diamentów wartych miliardy dolarów do kraju bombardującego siedmiu swoich sąsiadów, ich obróbki, szlifowania i polerowania, a następnie dalszego sprzedawania jako „wolnych od konfliktów”. A wszystko to, jednocześnie dopuszczając się wobec Palestyny tego, co Organizacja Narodów Zjednoczonych konsekwentnie określa mianem „ ludobójstwa”.

Co więcej, w 2009 r. ONZ oskarżyła Izrael o potajemny import nielegalnych krwawych diamentów z Wybrzeża Kości Słoniowej.

Tak w skrócie działa globalny przemysł. Szesnaście z dwudziestu największych producentów diamentów to biedne kraje afrykańskie, które czerpią z nich ograniczone korzyści ekonomiczne. Tymczasem żaden z pięciu największych światowych eksporterów diamentów – Stany Zjednoczone, Indie, Hongkong, Belgia i Izrael – nie produkuje tych kamieni w zauważalnych ilościach, co odzwierciedla nierówności w świecie, w którym żyjemy.

Bezwartościowe skały i kampanie marketingowe

Przemysł diamentowy opiera się na wielu mitach, z których pierwszym jest mit, że są to rzadkie minerały. Nie są. Pod koniec XIX wieku w Republice Południowej Afryki odkryto ogromne złoża diamentów, zalewając światowy rynek. Jednak przedsiębiorcy zarządzający kopalniami szybko zdali sobie sprawę, że jedynie ścisła kontrola nad dostawami surowca pozwoli utrzymać wysokie ceny. Obecnie co roku wydobywa się ponad 100 milionów karatów diamentów , co wystarcza na produkcję setek milionów wisiorków, pierścionków i kolczyków.

Diamenty nie są z natury cenne. Dzięki swojej wyjątkowej twardości są użyteczne dla narzędziowców produkujących brzeszczoty i wiertła. Poza tym jednak ich wartość jest ograniczona. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie są one nierozerwalnie związane z zalotami, małżeństwem ani rocznicami w kulturze zachodniej. W rzeczywistości związek w kulturze popularnej między diamentami a miłością jest wynikiem kampanii marketingowej. Fraza „diamenty są wieczne” jest w rzeczywistości sloganem marketingowym wymyślonym przez dyrektorów Madison Avenue w 1947 roku. Profesor Sut Jhally, producent filmu dokumentalnego „ The Diamond Empire”, opisuje „diamenty są wieczne” jako „być może najsłynniejszy slogan reklamowy, jaki kiedykolwiek wymyślono”. „To hasło, ta idea, która pochodzi z Madison Avenue, definiuje teraz sposób, w jaki myślimy o rytuałach, które definiują nasze najbardziej osobiste czynności, małżeństwo i zaloty” – dodał.

Sukces tej kampanii był wręcz zdumiewający. W 1940 roku zaledwie 10% amerykańskich panien młodych otrzymało pierścionki z diamentami. Do 1990 roku liczba ta wzrosła do 90%. Hurtowa sprzedaż diamentów w USA wzrosła z 23 milionów dolarów w 1939 roku do 2,1 miliarda dolarów w 1979 roku – wzrost o 9000% w ciągu 40 lat. Niektóre zagrywki, takie jak próba sprzedaży pierścionków z diamentami mężczyznom, nie odniosły takiego sukcesu.

Pełen sukcesu przemysł diamentowy wypróbował te same strategie lokowania produktu i reklamy, które sprawdziły się w Stanach Zjednoczonych i Azji, dodając do swojego marketingu nutę zachodnich wartości i uroku. W Japonii sztuczka zadziałała. W 1967 roku mniej niż 5% zaręczonych Japonek otrzymało pierścionek z diamentem. Ale do 1981 roku odsetek ten wzrósł do 60%.

Branża diamentowa napotkała również inny problem: skoro ich produkt był tak drogi, jak mogli go sprzedać na masową skalę? Aby go rozwiązać, ponownie zwrócili się do Madison Avenue, która zasugerowała mężczyznom, aby wydali na pierścionek zaręczynowy równowartość 2–3 miesięcznych pensji. Według „The New York Times” do 2014 roku przeciętny pierścionek zaręczynowy w USA kosztował zawrotne 4000 dolarów. „To była genialna strategia” – powiedział Jhally . „Udało im się przekonać niektórych mężczyzn do zadłużania się, aby kupić te bezwartościowe rzeczy, których miliardy zalegają w magazynach”.

W ostatnich latach globalny kryzys gospodarczy spowodował wzrost popytu na mniejsze i tańsze diamenty. Te małe kamienie są zazwyczaj szlifowane w Indiach. Do szlifowania i polerowania tych maleńkich diamentów wykorzystuje się dzieci, które mają bystrzejszy wzrok oraz mniejsze i bardziej zręczne palce niż dorośli, co wprowadza nową warstwę moralnej dwuznaczności do branży.

Branża w kryzysie

Sprzedaż diamentów przeżywa obecnie kryzys. W 2024 r. przychody w całym sektorze spadły o 23%, ponieważ młodsi konsumenci coraz częściej postrzegają diamenty jako drogie kamienie wydobywane z ziemi przez dzieci-niewolników na terenach objętych wojną i nieautentyczne dowody ich miłości.

Globalny ruch Bojkotu, Wycofania Inwestycji i Sankcji również zwrócił uwagę na fakt, że sprzedaż diamentów jest nieodwracalnie związana z masakrą w Strefie Gazy. Jak pisze Palestyński Narodowy Komitet BDS :

Dochody z przemysłu diamentowego służą finansowaniu nielegalnej okupacji terytoriów palestyńskich przez Izrael, brutalnego podporządkowania narodu palestyńskiego oraz międzynarodowej sieci sabotażystów, szpiegów i zabójców.

Mniej polityczne, ale być może bardziej egzystencjalne zagrożenie stanowią diamenty laboratoryjne, których cena stanowi zaledwie jedną dziesiątą ceny kamieni pozyskiwanych tradycyjnie. Diamenty laboratoryjne (z których około połowa pochodzi z Chin) stanowią obecnie około 20% całkowitej sprzedaży i przewiduje się, że zarówno zwiększą swój udział w rynku, jak i obniżą cenę. Według sondażu z 2025 roku, trzy czwarte Amerykanów chętnie otrzymałoby pierścionek zaręczynowy z diamentem laboratoryjnym, który zdaniem opinii publicznej oferuje lepszy stosunek jakości do ceny i jest bardziej etycznym wyborem.

Kolejnym poważnym i nieprzewidzianym ciosem dla izraelskich handlarzy diamentami był nowy globalny system taryfowy z czasów Trumpa. Obecnie Stany Zjednoczone nakładają 15% podatek na wszystkie izraelskie diamenty. We wrześniu Unii Europejskiej udało się wynegocjować zwolnienie diamentów z 15% cła, co oznacza, że konkurenci, tacy jak Belgia, mają teraz znaczną przewagę nad Izraelem na kluczowym rynku amerykańskim.

W rezultacie prezes Israel Diamond Exchange, Nissim Zuaretz, stwierdził , że jego branża stoi w obliczu „zagrożenia egzystencjalnego”. „Cofamy się” – ostrzegł, dodając: „Moje przesłanie do rządu i opinii publicznej jest jasne: teraz albo nigdy… Mamy wyjątkową okazję, by przywrócić Izraelowi pozycję centrum światowego przemysłu diamentowego, ale szansa szybko się zamyka. Każdy dzień bez działań rządu oznacza utratę kolejnego handlarza diamentami, kolejną rodzinę bez dochodów, kolejny element naszego dziedzictwa narodowego”.

Jeśli jednak rząd Izraela rzeczywiście podejmie działania mające na celu ochronę krajowego przemysłu i przyjmie bardziej interwencyjne podejście, jedynie pogłębi fakt, że zakup diamentów jest w istocie finansowaniem czystek etnicznych w Palestynie, przekształcając „krwawe diamenty” w diamenty ludobójstwa.

Alan MacLeod