Akcja-deregulacja.

Jerzy Karwelis 5 kwietnia, wpis nr 1349 dziennikzarazy/akcja-deregulacja

Byłem ostatnio na konferencji. Konferencja, jak to konferencja, czasami trudno oprzeć się wrażeniu, że odbywa się jakiś rytuał, wszyscy mniej więcej wiedzą kto co powie, albo co się stanie. Jeśli tak jest, a jest tak coraz częściej, to widać, że nie o wiedzę tu chodzi, czy wymianę informacji, ale właśnie – o jakiś rytuał. Co do wymiany informacji to można założyć, że albo jest ona dla widowni znana, albo mało istotna. Zaś co do wiedzy to już jest inaczej: jeśli przyjąć, że wiedza ma polegać nie na znajomości faktów (bo to jest informacja), ale na uchwyceniu istoty zagadnienia, to i wiedzy w takich spotkaniach coraz mniej. Zaraz dowiodę.

Akcja – deregulacja

Konferencja była o modnym ostatnio terminie – deregulacja. Pojęcie to ostatnio wygrzebał spod stosów papierów premier Tusk, który publicznie zaprosił do współpracy przy opracowaniu deregulacji prezesa Brzoskę, którego zwabiono na spotkanie z premierem, co to ogłosił (co, już zapomnieliście?) wielki program otwarcia rozwoju Polski. Sam premier ponarzekał na przeregulowanie gospodarki, i jako wyraz chyba ekspiacji za grzechy administracji, poprosił by prezes Brzoska stworzył we współpracy z ciemiężonymi przedsiębiorcami listę deregulacji. Tu od razu się zastrzegł, że nie żeby takich pomysłów co to by zaraz wymagały jakichś ustaw, co to, to nie. A więc widać było, że kwestia jest raczej interwencyjna, nie na poziomie jakichś systemowych rewolucji – ot, coś się tam zmieni w okólnikach i tyle.

Dla Tuska to już tak z trzecie podejście do przedsiębiorców. Główną tajemnicą sceny politycznej w stosunku do przedsiębiorców jest traktowanie ich przez klasę polityczną jako niewyodrębnionej co do interesów grupy społecznej. Przedsiębiorca od zarania III RP odziedziczył pielęgnowany jeszcze za PRL-u wizerunek cwaniaczka w białych skarpetach i nałożonych na nie mokasynach. Dorobkiewicza, który nie wytwarza niczego oprócz grabieży ciężkiej pracy robotnika, zaś bogaci się wyłącznie dzięki oszustwu. W takim traktowaniu mieliśmy tu do czynienia z dyszlem pary społeczeństwo-politycy. Społeczeństwo mamy w zasadzie zazdrosne, choć i do przedsiębiorczości, ale tylko na początku cudu Balcerowicza, pchało się gros młodych, teraz im tu już przeszło znakomicie. Politycy, wyposażeni w odziedziczoną armię urzędniczą badylarzy też nie lubili – nie dziwota: nic o tych przedsiębiorcach nie wiedzieli, zaś transfer z biznesu do polityki to była rzadka przygoda, chyba, że komuś ten biznes nie wyszedł. Ten się sprawdzał wtedy w polityce.

Politycy wiedzą, że przedsiębiorcy to stado samców alfa, którzy w dodatku uważają – jak to w klientelistycznym środowisku – że lepiej wydeptać sobie indywidualne ścieżki dojść, niż walczyć o rozwiązania systemowe. Bo te… dawałyby równe szanse również ich konkurentom, a tak, jak się wydepcze własne dojścia, to się ma (tu – quasi systemową) przewagę rynkową. Do tego dochodzi fundowana również przez władzę historia, nauka, że lepiej siedzieć cicho. A tak to cię zauważą i dogną w zamęcie prawnym, gdzie przepisów jest bez liku, trzeba tylko do nich dopasować dowolnego człowieka, ofiarę bezradną w takim gąszczu. Miks tych dwóch postaw – indywidualizmu i obawy by się nie wychylać powoduje smutny fakt – przedsiębiorcy nie głosują jako grupa społeczna, która broni swoich interesów, ale głosują podle szwów wojny polsko-polskiej. Są więc dla rządzących środowiskiem nieistniejącym, na które wystarczy tylko standardowy zestaw plemiennych haseł. A więc specjalnie nie trzeba się tu męczyć.

Politycy dla przedsiębiorców

Są jednak pewne momenty gdy rządzący udają, że coś tam dla tych przedsiębiorców chcą zrobić, skoro oni sami dla siebie nic zrobić nie chcą. Wtedy nadaje się do nich subtelne przekazy. To nadając do nich (a to ze 2 miliony ludzi, z rodzinami jeszcze drugie tyle), że pociśnie się ich największych konkurentów czyli wielkie korporacje, przymuszając je do płacenia jednak podatków (niech by mały tak się migał jako one, to by następnego dnia nie zobaczył!) PiS dostał władzę. Tego nie dowiózł, co mu przed wyborami na uśmiechniętą Polskę wytknął Tusk. Miał papiery, bo przed wyborami PiS samobójczo zafundował biznesowi Polski Ład.

Z obietnicą likwidacji tego panoptikum Tuski dostały głosy przedsiębiorców, ale tego też nie dowieźli. W końcu Polski Ład był od łupienia prywaciarzy, a więc było to dziedzictwo i haniebne, i… wygodne, bo kasa dalej płynie, zaś można za to zwalić winę na… PiS. Nic się nie działo, szczególnie w związku ze składką zdrowotną, ale przed wyborami do samorządu i do europarlamentu wyszedł minister finansów i Leszczyna od zdrowia i zaproponowali całkiem sensowny projekt składki, który… nie przeszedł. Okazało się, że – przypadkiem, oczywiście – akurat tu koalicja nie doszła do porozumienia i projekt upadł, ale o tym się dowiedzieliśmy po znowu zwycięskich wyborach. Do nich – wszystko było ok, dla przedsiębiorców. A do uchwalenia tej składki wcale nie trzeba było koalicji, bo projekt poparłyby i PiS, i Konfederacja, a więc była przestrzeń do ustawienia porządnie składki. Ale widać nie o to szło. Chodziło o to, by coś tam badylarzom obiecać, na co się ci znowu nabrali. Teraz idą wybory na Trzaska i trzeba było wrócić do tematu, by pokazać, że się robi dobrze przedsiębiorcom, tym razem za pomocą prezesa InPostu. Ale zaraz wrócimy do tego ruchu, teraz – hop, wróćmy do konferencji, od której zaczęliśmy.

Deregulacja czy symplifikacja?

Konferencja była ciekawa z racji swego podejścia. Tam ogłoszono, że nie chodzi o deregulację, ale symplifikację. Czyli nie chodzi o to, by wyciąć jakieś regulacyjne bzdury, co samo z siebie niewiele znaczy, ale by uprościć administrację w ogóle, nie tylko w zakresie deregulacji, tu podrozumiewanej, sfery przedsiębiorczości. A więc zajęto się i obywatelem w urzędzie, i kwestią podatków, ale nie tylko w ujęciu gospodarczym. Jednak miałem wrażenie, że jestem incydentalnym świadkiem rytuału znanego uczestniczącym, że trzeba odbyć to teatrum. Bo wytworzyła się bardzo dziwaczna sytuacja.

Na sali siedzieli regulatorzy, którzy narzekali na… nadmiar regulacji. A więc było jak ze stróżem, który narzeka, że jest brudno na podwórku, które ma sam co dzień sprzątać. Czyli był to układ wsobny – tzw. sfera społeczna postulowała zmiany pokazując coraz bardziej bzdurne rozwiązania, zaś ich współautorzy kiwali głowami, nawet z uśmieszkiem – jakie to wszystko bzdurne i głupie. Wychodziło, że wszyscy się bawią nieźle, ale nic z tego nie będzie, gdyż sfera sprawcza nie przyznawała się ani do autorstwa takich bzdur, ani – siłą rzeczy – nie wykazywała się inicjatywą do zmiany. Ot, gąszcz bzdurnych przepisów traktowany był jak jakiś żywioł, poza siłami ludzkimi, które nie mogą tego powstrzymać, taki deszcz regulacji spadający z kosmosu.

Nie „co”, tylko „jak”?

I głównym problemem, poza tą systemową bezradnością i dystansem autorów do własnego dzieła, był odwieczny kanał, w którym lądują wszelkie tego rodzaju inicjatywy. Na wszystkich tego rodzaju spotkaniach odbywa się powtarzalny rytuał – powstają jakieś mniejsze lub większe listy postulatów, raz to środowiskowe, raz to branżowe, jakieś wycinki, fragmenty, skrawki. Nikt nie odejdzie od tego płótna patchworkowych łat na łacie, by zobaczyć całość obrazu, zdefiniować jego ramy, zbadać kanwę, na której to wszystko ma się trzymać kupy. Ot, skoki od prawa farmaceutycznego do podatkowego, potem – hyc na budowlankę, by skończyć na procedurach obsługi obywatela w urzędach. Takie łatanie na i tak już od wieków łatanym obrazie.

Nikt się nie pyta: jaki był mechanizm powstania takiego gąszczu? Że trzeba pójść po tych milionach nitek do kłębka. Bo tylko wtedy można zobaczyć jak to się stało, kto to robił, w jakim celu komplikował rzeczywistość. Tylko tak można oddzielić niewątpliwe plewy od pożytecznych rozwiązań. Można też dojść do kłębka, czyli istoty: od czego, jakiego początku zaczęły nawarstwiać się regulacje. Ten kłębek jest znany. Była to ustawa Wilczka, która na przełomie 1989 roku dała Polsce dwie, wtedy wydawało się rewolucyjne, ale i w dzisiejszych czasach tak samo radykalne prawdy oczywiste: 1. każdy może prowadzić działalność gospodarczą i 2. w gospodarce wszystko jest dozwolone, poza tym, co jest zabronione. Tu następowała lista działalności zabronionych, których było kilkanaście na krzyż. I to nie były jakieś wielkie sektory – ot, agencje ochrony, czy produkcja trucizn.

Cała historia regulacji w Polsce, to dodawanie przez system punktów na liście działalności zabronionej pod rygorem uzyskiwania koncesji, licencji czy zezwoleń. Wilczek został obudowany tak, żeby z jednej strony zwiększyć władzę administracji, z drugiej – poprzez lobbowanie interesów – zamykać obszary, gdzie uwłaszczona nomenklatura uzyskała już swoje monopole, po to, by nikt nowy tam nie wlazł. Ustawa Wilczka to ten kłębek, z którego rozwidlają się już całe sieci, w które złapał się polski biznes. Tego się szuka w tych deregulacjach, a znaleźć łatwo, idąc tylko tropem przyrastania kolejnych przepisów. Nie ma się co męczyć z wymyślaniem postulatów, trzeba tylko pójść tą ścieżką wstecz.

I inicjatywa prezesa Brzoski ma takie cechy. To znaczy znowu powstanie jakaś lista postulatów, łat do kolejnej wersji gospodarczego patchworku. Do oprawienia w ramki i powieszenia na ścianie. Donaldowi to potrzebne, by – tym razem własnymi rękami – biznes miał poczucie, że coś sobie załatwił. Prezes InPostu sprytnie od początku nie chce się wystawić na taką instrumentalną pułapkę, dlatego swą inicjatywę nazwał „Sprawdzamy”, czyli – my zrobimy swoje, ale sprawdzamy ochotę do realizacji tych postulatów przez rząd. A więc wiadomo jak będzie – znowu odbędzie się ten sam rytuał, tylko z wątkiem współuczestniczącym, wytworzy się wrażenie jakichś prac w ważnych kierunkach. Wyniki przyjdą może przed wyborami, ale ich wdrożenie to już po wyborach, a więc weryfikacja intencji nastąpi po akcie wyborczym, będzie więc działaniem tylko na pokaz. Każdy zrobi swoje, rozejdzie się do domów, tylko w Belwederze ma zasiąść ten, co ma zasiąść.

Bo tu nie chodzi o lepsze lub gorsze listy postulatów i pomysłów na deregulację, tylko o cały obraz, nie jego poprawki poprzez łatanie. Ten obraz to kwestia decyzji politycznych, systemowego odejścia od postaw sprzyjających regulacji i przywrócenia wolnorynkowych mechanizmów, zamiast przepisów, które hamują rozwój. Ale równie ważna jest jeszcze jedna sprawa – powiedzmy, że wiemy (choć to wątpliwe dla koherencji całego układu) co chcemy zmienić, wiemy też jaki ma być końcowy obraz, tylko nikt, dosłownie nikt nie zajmuje się sprawą naczelną: jak to zrealizować? Po projektach i naradach zostają jakieś postulaty, ale nikt nie mówi jak to wdrożyć. Mamy jakichś Palikotów, co to stają na stercie papierowych regulacji, jakieś pomysły 5 za jeden, czyli likwidacji pięciu regulacji jeśli chcę się wstawić jedną nową. Nic z tego nie wynika. Takie projekty administracja bierze spokojnie na klatę – nie takie ruchy się już przeżywało i nic się nie działo bez jej woli i wiedzy.

Dieta Dąbrowskiej-Muska

Tu trzeba inaczej. Kiedyś za namową znajomej zapisałem się na program diety pani doktor Dąbrowskiej. Było to w Karpaczu. Clou sprawy polegało na odstawieniu wszystkich szkodliwych rzeczy, łącznie z cukrami i białkami. Schodziło się na warzywa i niezbędne minerały – głodowaliśmy. Przez pierwsze 2-3 dni organizm się jeszcze bronił, w nadziei, że to chwilowe, schodził na niższe obroty, łącznie z mgłą mózgową. Ale jak po tym okresie zorientował się, że to na poważnie, przerzucał bieg na samoodżywianie się. Po prostu zaczął w sobie szukać zapasów do użycia w celu przeżycia. I, co ciekawe, w swej mądrości zabierał się za wszelkie złogi i syf, bez którego spokojnie sobie radził, a które to czynniki zgromadził w sobie w czasie nieprawidłowej diety. Na turnusie było widać jak to działa. Reumatycy, poważnie, odrzucali kule, cukrzycy skakali pod niebo oglądając swoje wyniki. Nawet rakowcy zaczęli się uśmiechać. Działało.

Drugi obrazek – do jakiegoś departamentu w USA wchodzi grupka dwudziestoparolatków. Nic nie kumają co to za instytucja, ale zadają jakieś dziwne pytania, których do tej pory danej administracji nikt nie zadawał: a po co to jest? A ile to kosztuje? A co by się stało, jakby tego nie robić? To któraś z ekip tzw. DODGE, czyli instytucji powołanej pod przywództwem Elona Muska, która ma przetrzepać administrację USA, redukując jej koszty i ułatwiając życie obywatelom i biznesowi. Przez pierwszy okres oni tam się interesowali, dopytywali, ale okazywało się, że administracja mówiła, że wszystko jest oczywiście niezbędne, a każda zmiana oznacza katastrofę w dostarczaniu właśnie tej usługi publicznej. Królował z jednej strony imposybilizm, z drugiej ludzie, którzy byli z zewnątrz i albo bali się robić ruchy drastyczne, albo wycinali rzeczy witalne dla danej instytucji.

Postanowiono więc inaczej – nie będziemy zaglądać w procedury, bo niewiele o nich wiemy, zaś administracja może nam na milion sposobów uzasadnić niezbędność istnienia danych procedur i całych departamentów. Przeszło się więc na „dietę Dąbrowskiej”: obcięło się żywienie na wejściu do instytucji, redukując jej budżet. Czyli mieliśmy czarną skrzynkę jakiejś usługi publicznej, na wejściu jakąś kasę za realizację zadania i na wyjściu jakąś usługę publiczną. Do tej pory odbywało się grzebanie w czarnej skrzynce. Nowi nie wiedzieli o co chodzi, twórcy skrzynkowych rozwiązań tłumaczyli, że usunięcie nawet jednego drucika to zwarcie całego systemu, na co nowi musieli się zgodzić, bo nikt oprócz administracji nie wiedział co to za gęstwina w tej skrzynce. A tu trzeba było zrobić to, co zrobiono – DODGE zaczął od tego, że obcinał takiej instytucji dożywianie na wejściu i wymagał na wyjściu i tak dostarczenia usługi publicznej. Tym, jak to dowieść miała się zająć sama administracja, bo to ona wiedziała jak wyciąć swe złogi wewnętrzne, by się wyrobić za zredukowaną kasę na dowiezienie na wyjściu tego, na co się umówiliśmy.

Sprawa się więc upraszcza, nie trzeba włazić w tysiące procedur, sama struktura ma się wymyśleć od nowa, my zaś tylko patrzymy na wyjście. A trzeba nam wiedzieć, że jest co obcinać. Od dawna administracja objawia tendencję do samoistnienia. Staje się wielkim biurowcem wzajemnych procedur, tak wewnętrznie powiązanych, że świat zewnętrzny jest jej już coraz mniej potrzebny. Czyli jest wsobna, robi w tej czarnej skrzynce w gruncie rzeczy na samą siebie. Widać to, jak się przyjdzie do urzędu: petent jest tam wręcz elementem zbędnym, przeszkadzającym w pracy. W końcu strefy obsługi petenta, to tylko parę okienek – nad nimi szumią całe piętra pań, co to piszą do pań piętro wyżej, albo i do innych pań w innym biurowcu, w innej dzielnicy. Redukcjonistyczny system DODGE zadając pytania „a po co to?” doszedł już do takich rozwiązań, że przystąpiono do likwidacji całego federalnego departamentu edukacji: jak się potrząsnęło tą czarną skrzynką, to się okazało, że nie ma się co martwić co jest w środku, bo wyszło, że to co na wyjściu jest tak słabe i szkodliwe, że nawet lepiej się w ogóle bez tego obejść.

Wyciąganie się z bagna

I bez takich prostych, acz skutecznych rozwiązań, będą się odbywały bez końca takie narady, będzie o informacji, nie zaś o wiedzy, czyli obędzie się bez wyciągnięcia z faktów istoty zagadnienia. Będą się mnożyły listy postulatów pisane na Berdyczów, przeciwko regulacjom, podpisywane przez tych regulacji autorów. Zadanie reformy będzie się oddawało w ręce administracji, a ta, by się zreformować, musiałaby, jak baron Munchausen – wyciągnąć się sama za włosy z bagna. A nad tym wszystkim będzie wisiał wyłącznie PR, by opędzlować przed kolejnymi wyborami którąś z potrzebnych do wygrania grup społecznych. Bez rozwiązywania konkretnych problemów, bo na końcu nikt nikogo nie będzie trzymał za słowo, gdzie sprzeczne obietnice znikają jak internetowe rolki dzień po objawieniu, w krótkiej pamięci podręcznej suwerena, wypełniając co dzień pustkę po wczorajszym przekazie. I nikt nie powie, panie prezesie – sprawdzamy… 

Napisał i przeczytał Jerzy Karwelis

Wszystkie wpisy na moim blogu „Dziennik zarazy”.

Wojna a sprawa polska

8 marca, wpis nr 1342 Napisał Jerzy Karwelis dziennikzarazy/wojna-a-sprawa-polska

Tego się właśnie obawiałem: że przyjdą nowe czasy, zaś my będziemy jechali po staremu. Nie tylko w szaleństwie bezmyślnej wojny polsko-polskiej, ale przy całkowicie innym tzw. paradygmacie znowu wrócimy do ulubionego zajęcia klasy politycznej III RP – szukania na gwałt patrona. A właściwie jeszcze gorzej – przy zmianie pozycji utartych i wytartych patronów – czy to niemiecko-unijnego czy amerykańskiego – będziemy szukali nie tego, co dla nas lepsze, tylko zapewniali swych odwiecznych panów o swojej bezwarunkowej lojalności. Tylko tyle i tylko taka nam się ostała nasza, pożal się Boże, polska racja stanu.

Taka postawa do niczego nie pasuje i widzą to… nawet nasi patroni. Bo co im z naszych deklaracji lojalności, jak albo nie wiedzą – ci ONI – co z nimi samymi będzie (Niemcy i Europa) albo głupio im nam powiedzieć (jak Amerykanom), że pobite gary, no bo jak tu patrzeć w służalczą mordkę klienta i powiedzieć mu prawdę, której sam chyba się domyśla wypierając fakty? Że kochamy się, że zasługi, ale teraz radźcie sobie sami? Tylko my tego nie widzimy, albo – znowu gorzej – oni tam na polskiej górce widzą swą bezradność, ale nam jej nie ujawnią, bo byśmy ich zapytali jak to się stało z tym porozumieniem bezradności ponad politycznymi podziałami?

Ujawniły się bowiem dwa stronnictwa, co prawda istniejące od dawna, ale teraz wyraźnie po refleksji dni ostatnich ich sytuacja się zaognia. Postawa jest zadziwiająca – dzieje się, panie, ale my tu będziemy i tak stali przy naszym patronie, nawet jak nas będzie od siebie odpędzał. Mamy więc dwa obozy i pewne oboczności, ale najpierw zajrzymy do namiotów plemiennych; na pierwszy rzut idzie PiS.

Make America Great Forever

Pisowcy mają zagwozdkę. Bez zastanowienia przy takiej rozgrywce rzuciliby się w ramiona Trumpa – co im tam zadrzeć z Europą, czy dać się jednak przypisać do zdrajców orbanowsko -ficowskich. Spokojnie by wystawili się jako (jedyny?) lojalny partner USA, boć to przy nim stali, nawet za Bidena. Ale jest jedna przeszkoda – Rosja. Otóż jest to dla PiS-u nierozwiązywalny dylemat. Z Trumpem choćby do piekła, ale ten Trump właśnie za partnera obrał sobie znienawidzonego przez PiS – Putina. Trzeba by było więc zjeść swój własny język i – pośrednio – dostarczyć tuskom argumentu, że jednak to ten Kaczor to onucowy jest.

Przypomnijmy, że licytowanie się na onucyzm to trwała zabawa polskiej klasy politycznej, kiedy okazało się w rezultacie, że wszyscy są putinowcami, a więc prawdziwi agenci w tym zamieszaniu mogą spać spokojnie. Teraz już widzimy, że osmatyczne poparcie PiS-u dla działań Trumpa jest używane, szczególnie w kampanii na prezydenta, jako bicz onucyzmu PiS-u, trzymanego w ręku tusków. Nie wiadomo dlaczego PiS się tego panicznie boi i zaczyna się tłumaczyć, a tłumaczą się – w polskim mniemaniu – tylko winni. Jest tu więc słaby punkt.

Ale nie najsłabszy. To, że jednocześnie PiS chce się trzymać Trumpa, a ten chce się trzymać Putina, to dla Kaczyńskiego ogólna zagwozdka. Moim zdaniem PiS jest rzeczywiście antyrosyjski, co kiedyś dawało plusy dodatnie temu ugrupowaniu, ale te czasy już minęły. Teraz, kiedy Trump gada z Putinem, odzywa się kandydat jak najbardziej społeczny, czyli Nawrocki, że jak będzie prezydentem to zerwie stosunki dyplomatyczne z Moskwą. Tłumaczy to tym, że Rosja jest państwem zbrodniczym i nie będzie z takim gadał. Ale co, taki Trump to już może? A co – amerykański Donald jest wynajęty do czarnej roboty? To pokazuje głębokie niezrozumienie sytuacji. W obliczu wyjścia Amerykanów z Europy będziemy się musieli dogadywać z Rosją i może modlić, by ta zechciała, albo by Trump to na niej wymusił. A to jest scenariusz nie do pomyślenia dla Kaczyńskiego.

Granie na dudach

Oj tam, Kaczyński – popatrzmy na Dudę. Ten to ma dopiero zagwozdkę: postawił wszystkie polskie karty na Ukrainę i jej zwycięstwo, stał się bardziej ambasadorem jej interesów niż Polski. I zbiera żniwo braku planu „B”. A wystarczyło tylko założyć, że Ukraina tę wojnę przegra, a my się wyprujemy ze wszystkiego, łącznie ze sprawczością w swoim regionie. W końcówce to był już jakiś masochizm – my wszystko, a Kijów… z Niemcami. I okazało się, że Duda tego nie przewidział, co każe nam spytać o jego kalkulacje najbardziej optymistycznego scenariusza. Otóż wychodzi, że celem Dudy było odbicie w tej wojnie co najmniej terenów Ukrainy sprzed inwazji z 2014 roku, jeśli nie zmiana władcy Kremla. To przecież Duda zapewniał, że Rosja przyjdzie jeszcze na kolanach prosić o pokój. Takie były wizje – i to jedyne – horyzontu wsparcia Ukrainy przez Polskę w wykonaniu jej prezydenta. Trzeba przyznać, że rozpaczliwie dziecinne, zwłaszcza że zapalczywość w ich wyznawaniu wskazywała – a fakty to potwierdziły – że Duda innego scenariusza nie miał. A wydarzył się właśnie ten inny.

Najlepiej tę pisowsko-dudzianą zagwozdkę pokazuje ostatnie spotkanie (to 8-10 minutowe) Dudy z Trumpem. Wiadomo bowiem co tam Duda Trumpowi powiedział. Jak się znam na Trumpie to raczej Duda słuchał niż mówił, ale jak się przedarł przez ego pomarańczowo-włosego to ostrzegł go, by Trump nie wierzył Putinowi, bo ten go okłamie, gdyż jest byłym oficerem KGB. Tak, nasz prezydent myślał, że to jakaś rewelacja dla Trumpa, bo ten pewnie był cały czas utrzymywany w błędzie dezinformacji, że Putin był z zawodu burłakiem na Wołdze. Zastanówmy się co o Dudzie i jego ekipie pomyślał wtedy Trump.

On tu wywija z piekłoszczykiem Putinem deal życia, dzieli świat pod pretekstem gadki o marginalnej dla niego Ukrainie, a tu wychodzą Polacy i mu ujawniają rewelację, że jego interlokutor chce go okłamać. A więc – uwaga, uwaga! – nie wolno mu wierzyć. Tak, bo Trump się łudzi biedaczek, że Putin dotrzyma ustaleń tylko dlatego, że będzie mu głupio zawieść zaufanie Trumpa. To jest jakieś szaleństwo polskiego myślenia o sprawach międzynarodowych, które – moim zdaniem – dyskwalifikuje Polaków, a właściwie ich polityczne ekipy, jako poważnych partnerów. Deale na tym poziomie nie polegają na zaufaniu tylko kalkulacji, że takie nowe warunki się opłacają obu stronom i są trwałe tylko do momentu, kiedy okoliczności sprawią, że opłacać się przestaną. Putin dla Trumpa może w tej sytuacji zjadać codziennie niewinne dzieci na śniadanie i nie ma to nic do ważności dealu. A Polacy mu proponują – znowu – politykę opartą na wartościach, do których należy powątpiewanie w zaufanie do osoby, która kłamie zawodowo. Dla Trumpa takie odzywki to kosmos niedojrzałości polskiej klasy politycznej. Widzi, że „dla Polaków można wszystko, zaś z Polakami – nic”.

Znowu Polacy nic nie zrozumieli…

Ciekawe jaka jest w tej sytuacji wizja PiS-u. Że co? Że Trump odejdzie a nas zostawi w wysuniętej kasztelanii? Że będziemy drugim Izraelem, pilnującym jego interesów w Europie? No, bo jaka jest inna wizja? Niech i będzie taka, ale to powrót w stare koleiny. To, że będziemy klientem, to jasne, ale znowu wrócimy do mało autonomicznego partnerstwa. Znowu zaczniemy kupować broń od USA, którą nam oni będą mogli wyłączyć kiedy chcą, a zwłaszcza, jak się będziemy wybierać na Moskwę, gdzie siedzi nowy kolega Trumpa. A jak takie wyłączenia będą wyglądały jak się będziemy bronić? Podobno elektroniczne mapy polskich F kończą się na granicy z Rosją i może nie tylko, bo na granicy z Ukrainą pewnie też.

A to pokazuje, że znowu będziemy niesamodzielni, szastani interesami, jak widać zmiennymi, naszych odwiecznych przyjaciół w dealu opartym na wartościach dawno już nie uprawianych w świecie zaniku soft-power. Oczywiście pod warunkiem, że PiS byłby u władzy i mógłby tak stać z karabinem u nogi. A u władzy nie jest, ale słychać już rachuby, że Trump może u nas postawić na innego niż biednowsko-tuskowego konia. Ale wcale – przy takiej dziecinadzie – nie jest pewne, że wybrałby PiS. No bo co to za partner, który od bandytów wyzywa Trumpa strategicznego koleżkę?

Tak, słyszę te ploteczki o Sowie 2.0, obaleniu tuskowych i romansie z Konfederacją, która w kategorii onucyzmu przecież była nawet wystawiana przed PiS. Ale pewnie będzie gorzej – to znaczy że Trump może całkowicie olać Europę, niech się sama zjada. Poza tym nie wiadomo czego w tej kwestii zażąda Putin, o czym dowiemy się z telewizji.

Ten trop „myślenia” polskiego można rozpoznać dość łatwo. Po pierwszych dniach stuporu wobec wolty Trumpa prawica narodowo-socjalistyczna przycichła, ale narracja się już znalazła. Można ją zauważyć nie tylko w memach wychwalających Trumpa, ale głównie poniżających Zełenskiego. Pajaca, aktorzyny, najlepszego sprzedawcy, ukraińskiego ćwoka w zielonym dresie. To jest poziom polskiego myślenia – od ściany do ściany. A mówimy tu o gościu, co to dostał Orła Białego, najwyższe polskie odznaczenie. Na pstrym, bo amerykańskim, koniu jeździ sława mołojecka u Polaków. Te domorosłe psychoanalizy awantury z Białego Domu mają nam zastąpić myślenie strategiczne. I zastępują, choć to żałośnie żałosne.

Tuski, czyli Make Europe Still Alive

Tusk, też biedaczek, nie ma lekko. No, bo z jednej strony skończyła się zabawa jazdy na gapę, ale wcale nie widać, że jest jakiś tramwaj, do którego się można przesiąść. To znaczy ten tramwaj jest, tylko, że on nie jeździ. Europejski tramwaj nie jeździ już od tak dawna, że – choć duży i zasobny – zardzewiał kompletnie, zaś nie ma go komu popchnąć.

Do tej pory to się siedziało na bocznicy, nadymało, że fajnie, inne tramwaje popylały i zatruwały środowisko, my zaś z wyższością patrzyliśmy się na tych kulisów ze swoich europejskich przedziałów. I jak tu teraz ruszyć de? Po pierwszym szoku, że „jak to?” zaczęła się jak zwykle konferencyjna krzątanina. Narady, konferencje, dysputy. A czas leci. A tu o żadnej solidarności mowy nie ma. Europa z dwa razy większym potencjałem ludzkim i zbrojeniowym (drugi gracz militarny na świecie) nie ma ogarniętego systemu do obrony, co dopiero do wojowania.

Tusk ma słabo, bo widać, że jest w wirze obijania się o ściany. On jest chyba jak Kukiz – ma takie zdanie jak jego poprzedni rozmówca. Raz mówi, że bez USA się nie da, raz, jak pogada w Brukseli, że się da, ba – nawet to lepiej, bo się Europa ogarnie, oczywiście pod światłym przywództwem jego unijnej prezydencji. A tu wszystko przesypuje się przez palce.

Jestem jednak pewien, że akurat Tuski wylądują w „rozwiązaniu” unijnym. Ciągnie swój do swego. A więc pora je tu zarysować, byśmy wiedzieli, w co się angażujemy. Po pierwsze – Niemcy. Nowy kanclerz zadeklarował gigantyczne środki własne na zbrojenia. Niemiec. A to ważne rozróżnienie , bo obok toczy się proces równoległy. Otóż kiedy konie kują geopolitykę, to żaba unijna w postaci Ursuli von der Leyen – podstawia nogę. Finansowaniem dozbrajania Europy ma się zająć Komisja Europejska. I wszystko jasne, że nic z tego nie będzie. Będzie tak, jak z KPO – zrzucą się wszyscy, kasę będzie trzymać i decydować na co wydać Ursula, będzie tymi decyzjami karać i nagradzać, spłacać mają wszyscy, nawet ci, którzy nic nie dostaną, zaś armaty – jak za kowida szczepionki – Ursula będzie zamawiać z Big Militarią esemesami, które znowu się gdzieś skasują. Czyli zarobi, kto ma zarobić, zaś sytuacja militarna się nie zmieni. Takie to mechanizmy szykuje nam wciskająca się tu Unia.

Krążenie jelit

Tak jak w przypadku polskiej klasy politycznej, tak tym bardziej i unijnej nie wierzę, że bez zmiany elit uda się jakoś przejść suchą nogą przez te mokradła. Czasy już inne, a oni kombinują po staremu. To się znowu tylko uda na użytek wewnętrzny, ale tym razem z bardzo szybką zapłatą rachunków za ściemę. Konferencje wydalą z siebie kolejny projekt dłużny, gdy Unia pożyczy „na rynkach” kasę pod zastaw państw-członków, będzie się preferowało zakupy u tych co trzeba, drogo, ale za to późno. Czyli skończy się na tym samym. Moim zdaniem bezwzględnie finansowanie zbrojenia się Europy powinno się odbyć poza organizmem Unii. Inaczej to będzie kosztowna ściema. A taki pozaunijny układ może by wypracował organizacyjną alternatywę dla samej Unii. Może to będzie największy wkład Trumpa w nasz region – nie „obudzenie” Europy, tylko jej przemiana. Mieliśmy bowiem do tej pory dwa scenariusze: trwanie w Unii przy jej gniciu, albo jej gwałtowny koniec, a przynajmniej Polexit, zwany także Polescapem.

Teraz pojawia się trzecia możliwość – powstanie równoległej organizacji konkretu, która poprzez swą podstawową, bo militarną sprawczość, przejdzie szybko na poziom polityczny i przejmie rozsądne zadania europejskie.

Ten trend też, jak ten pisowski, ma swoje memy. A rebour. Tam gdzie jest u pisowców pajac Zełenski, tam zastępuje go pajac Trump. Pomarańczowo-grzywy głupek, który niczego nie rozumie, amerykański chłopek-roztropek z filmów o white trash. Na przemian z zaśpiewami o niszczeniu odwiecznych i uzgodnionych wartości. A przepraszam – jakich wartości? Genderyzmu, cenzury pod pretekstem mowy nienawiści, czy organizowaniu okrągłych stołów w sprawie poradzenia sobie z nieprawilnymi wynikami wyborów? Czyli tym wszystkim, o czym Europejczykom wygarnął wiceprezydent Vance w Monachium? Jak grochem o ścianę. I znowu – nie tylko Polacy – pogrążamy się w spór bez sensu, ale o dużym znaczeniu, bo rachunki za takie zaniechania nie zabrania się za sprawę – są znaczne. Porysujemy sobie znowu kredkami po asfalcie naszej racji stanu, nic nie zrobimy, obrazimy się na rzeczywistość, zamiast wyciągnąć z niej wnioski. Jak się jeden z drugim odwraca ze wzgardą od okropnej rzeczywistości, to ona wcale nie znika, za to można od niej dostać solidnego kopa.

Finis Europae?

Dożyliśmy czasów zerwania zasłon. Żyliśmy sobie na tej widowni udawanego teatru. Życie toczyło się gdzie indziej, za kulisami, które urosły do takich rozmiarów, że to my staliśmy się zapleczem. Teraz nam to nagle uświadomiono, tę naszą bezradność. My się łudzimy, że dopiero jak to zauważyliśmy (co poniektórzy) to to się dopiero teraz zaczęło. I gniewamy się na posłańców realizmu. A ta sytuacja trwa od lat, świat wygląda inaczej niż nam się go pokazywało od dawna. A to, że nam się to podobało to wcale nie oznacza, że ten deficyt będzie trwał wiecznie. Że rachunki, im bardziej opóźnione, nie będą tylko większe. Odsłoniły się nam prawdziwe konstrukcje rzeczywistości, a my co robimy? Dalej wywołujemy swych ulubionych aktorów z odwołanego właśnie spektaklu. I buczymy na widowni, że to co się okazało wcale nam się nie podoba.

Smutne to, bo z tego dałoby się wyjść, ale Europa musiałaby wyjść z samej siebie, a na to jej nie stać. Potrzeba byłoby wymiany elit, a alternatywy dla niej nie bardzo widać, o co się obecna elita stara cały czas. Trzeba by było pewnego poziomu świadomości wśród ludu, a ten jest kompletnie ogłupiały albo przekupiony fundowanymi przez państwo socjalnymi bańkami komfortu. Kto pójdzie bronić Europy? Tęczowo-rurkowa armia która walczyła dotąd jedynie o zaimki? Zostają więc, ach cóż za upokorzenie, jedynie kibole? A po drugiej stronie mamy poważnych przeciwników – kałmuckie mordki, które pójdą z chęcią na Europę jeśli Putin im każe. Nasze nieodwiedzane biblioteki spalą na ogniskach, przy których będą sobie pokazywać prawdziwe europejskie trofea – sedesy i pralki z domów byłych panów świata…

Napisał [i przeczytał] Jerzy Karwelis

Wszystkie wpisy na moim blogu „Dziennik zarazy”.

Zielona wsypa

dziennikzarazy/zielona-wsypa Napisał Jerzy Karwelis

16 listopada, wpis nr 1315

Właściwie to towarzyszył nam praktycznie od początku III RP. Ten wzrost gospodarczy. Jakoś tak przyzwyczailiśmy się do niego. A zdaje się, że to mija i że będziemy za nim tęsknili. Tak jak za zdrowiem z fraszki Kochanowskiego – jak trzeba było je cenić, dbać o nie dowiadujemy się, kiedy je tracimy. Ciekawe, czy bezpowrotnie. Tam zaraz „ciekawie” – to tragiczne, że musimy się nad tym zastanawiać! A to przecież kluczowe, żyliśmy z tego wzrostu, rosły nasze ambicje, aspiracje i marzenia. Teraz to paliwo tak ważnych rzeczy się wyczerpuje i chyba najwyższa pora, by zobaczyć czemu tak się dzieje, by – być może – zastanowić się jak temu ewentualnie zaradzić. Jak ze zdrowiem, którego się nie ceniło do czasy jego utraty, tak by zacząć już dbać o nie, gdy się je z trudem odbudowało.

Będziemy więc tu rozważać sprawę wzrostu gospodarczego, jego wahań, dynamiki, przyczyn jego przyspieszenia i spadku, ale w oddzieleniu dwóch rzeczy – koniunktury gospodarczej i organizacji państwa sprzyjającemu rozwojowi gospodarczemu. Nie pora tu i miejsce, by rozwikływać meandry gospodarki światowej, zwłaszcza, że fenomen polskiego rozwoju opierał się międzynarodowym wahaniom koniunktury na tyle, że mieliśmy praktycznie wzrost od samego początku III RP. A więc polski rozwój działał jakby obok, pomimo, co pokazuje jednak na pewien fenomen i pora go sobie tu wyjaśnić, by też widzieć wysadzenie jakich filarów tego wzrostu tworzy obecną sytuację osuwania się.

Wilczy kapitalizm

Na początku III RP mieliśmy do czynienia z dwoma zjawiskami, które uruchomiły polski potencjał gospodarczy. Były to ustawa Wilczka i reformy Balcerowicza. Ustawa Wilczka praktycznie odblokowywała wolność gospodarczą jeszcze w upadającym PRL-u, gdyż Jaruzelski z jednej strony odpuściłby wszystko, by wyjść z kryzysu kolejnych reform, z drugiej zaś strony musiał trzymać się swego ulubionego socjalizmu. Zgodził się więc w 1988 roku na reformę Wilczka, która wręcz przysłowiowo i wprost realizowała ideę „co nie jest zabronione jest dozwolone”. Nie zwierała więc słowa „socjalizm”, ale totalnie go zniosła. A ponieważ w socjalizmie wszystko było zabronione nie literalnie, tylko poprzez limitowanie dostępu do działalności gospodarczej, skoro ten jeden limit zniesiono wprowadzając zasadę, że każdy może prowadzić działalność gospodarczą, to ta wolność wyszła na świat nieregulowanej w szczegółach gospodarki.

Ustawa Wilczka miała z tuzin wymienionych regulowanych działalności, a sprowadzały się one głównie do tych obszarów, które mogły sprowadzić niebezpieczeństwo publiczne, jak handel bronią, truciznami itp. Ta działalność nie była w dodatku zabroniona, tylko wymagała zezwoleń, w przeciwieństwie do innych, niewymienionych form działalności gospodarczej. A więc można było praktycznie wszystko i to będąc kimkolwiek.

Ale nie słodźmy tu tak. Ustawa Wilczka przeszła też dlatego, żeby mogła się uwłaszczyć nomenklatura komunistycznego aparatu. Ta już czuła dziejowe pismo nosem i już wkrótce stała się awangardą gospodarczą wilczego kapitalizmu, wyposażoną w trzy ważne przewagi nad ludem: pieniądze przetransferowane z publicznych środków (tu bezpieczeństwa tego procederu pilnował zakonserwowany z czasów PRL przy Okrągłym Stole system sprawiedliwości), dojścia do układów kontroli dostępu do dóbr poszukiwanych oraz orientację w realnym systemie działania państwa, gdyż ten – w układzie klientystycznym – utrzymywał się długo po „przejęciu władzy” przez opozycję. Dość przecież przypomnieć, że ponad osiem lat obywaliśmy się bez Konstytucji, jechaliśmy na jakichś prowizoriach, dekretach.

Ale lud polski, jeszcze wtedy, po komunie, był w pozytywnej fazie wzrostu motywacji do działania. Powypełniał wszystkie dziurki po socjalizmie, nie zajęte jeszcze przez wilczkowską nomenklaturę. I się zaczęło. Łóżka polowe na co drugim rogu, w każdym domu mała hurtownia, budowały się kariery, w dodatku oparte bardziej o zaradność, niż kapitał, którego wtedy nie było. Kręciło się. Na razie mało w produkcji, dużo w handlu, wszystkim co się dało. Trzeba było szybko rotować towar i kapitał, bo inflacja jeszcze szalała. Polacy zaczęli się bogacić.

System układów domykanych

Ale tak nie mogło trwać za długo. Jak już się nomenklatura poustawiała na swoich obszarach, jak się zaczęła odwijać aparatem skarbowym wobec młodych dorobkiewiczów spoza układu, bo przecież w skarbówce ostali się ci sami i tacy sami jak za komuny walczący z badylarzami domiarami, to wtedy na pełnej petardzie zaczęło się dopisywanie do Wilczkowej ustawy kolejnych obszarów z reglamentowanym dostępem. Naliczono ponoć kilkaset poprawek do tej ustawy, które tylko zwiększały z jednej strony kontrolę nad dostępem do rynku, z drugiej – utrwalały „zdobycze” nomenklatury, która zazdrośnie strzegła zdobytego już dostępu do rynku, produkcji i konsumentów.

Taki układ postkomunistycznej nomenklatury rozprowadzony w systemie regulacji dostępu do gospodarki był przez nią uchylany tylko od wielkiego dzwonu i dla dużych klientów. Były nimi zagraniczne korporacje, które były zainteresowane ekspansją w swoim obszarze na nasze tereny. Jak już się postkomuniści rozstawili, napracowali, to zauważyli, że znacznie lepiej się żyje z renty dostępu do rynku. I przeszli na rentierstwo, zamiast zmagać się z rynkowym ryzykiem. I Zachód szybko się nauczył, że wystarczy tylko gdzieś systemowo posmarować i można mieć całe połacie rynku polskiego za – z ich punktu widzenia – czapkę gruszek. I to na zawsze.

I w ten sposób staliśmy się dzikimi polami konsumenckimi, po których hulały obce armie gospodarcze. Hulały po polu i piły kakao, ale kakao własnej marży. Wykupowano za bezcen polskie zakłady pracy, z których wiele i tak nie miało sensu na wolnym rynku, ale też i takie, które do dziś byłyby perełkami polskiej gospodarki. Jednak bida polska, a właściwie przekupni politycy, wyprzedawali wszystko jak leci, zaś zagraniczni kupcy likwidowali prymusów w danym obszarze, by wejść w tę niszę nawet nie z produkcją, ale z swymi towarami, dodajmy o wiele niższej jakości niż u siebie w kraju ekspansji. Nie było żadnej protekcji wobec rynku, bo w polityce królowali albo naiwni, albo cwani. Tyle konsumenci.

Ale był też rynek pracy. Polacy okazali się być nieźle wykwalifikowani, pracowici, szybko się uczyli nowych zawodów, w dodatku była to siła robocza tania i blisko Zachodu położona. Staliśmy się więc montownią Europy. Takimi „małymi Chinami”, tylko bez ambicji wykorzystania tego jako szansy na nie tylko dorobienie, co na rozwój rodzimej produkcji. Oczywiście byliśmy też eksporterami i to niezłymi, ale raczej towarów niezbyt przetworzonych i zaawansowanych technologicznie. Co najwyżej jakichś komponentów, tak jak w przypadku przemysłu samochodowego. Dla Zachodu byliśmy więc atrakcyjni, zaś pracownicy zaczęli zarabiać coraz więcej, zaczęły się pojawiać zarodki klasy średniej, zarabiającej na usługach dla bogacących się pracowników, a także na obsłudze podwykonawstwa dla tego systemu.

Balcerowicz musiał przyjść

Druga sprawa to reforma Balcerowicza. Ta miała pozytywne znaczenie jedynie, moim zdaniem, w kwestii polityki monetarnej. W Polsce nie tylko nie było kapitału, ale pieniądz dewaluował się z prędkością światła. Trzeba więc było wzmocnić złotówkę poprzez uczynienie jej wymienną w stosunku do dolara. Zarobili na tym co prawda głównie grandziarze z amerykańskiego Wschodniego Wybrzeża, ale na dłuższą metę, oczywiście po różnych skandalach z oprocentowaniem pożyczek i kredytów, polski przedsiębiorca i klient otrzymali zdrowy krwioobieg, jakim jest pewność wymiany handlowej w rodzimej walucie. Pozostałe czynniki reform Balcerowicza należałoby ocenić jako szkodliwy permisywizm wobec obcej gospodarczej ekspansji na polski rynek, który do dziś trwa zagnieżdżony w całych branżach i systemach wymiany. To tu znajdują się korzenie tych chwastów, jakim jest obecna struktura właścicielska całych branż. Kiedyś polskich, dziś – w obcych rękach.

Kiedy przeprowadzałem analizę takich cementowni w Polsce, to zauważyłem ze zgrozą, że nie są to cementownie polskie, ale cementownie w Polsce. Większość to cementownie niemieckie albo francuskie. Tak, oni tu do nas przyjeżdżają robić cement, którego przecież nie wozi się przez całą Europę. Czyli robią go dla nas, za nasze pieniądze. Coś tak jak w przed-orbanowych Węgrzech, kiedy Węgrzy musieli płacić Francuzom za to, że piją wodę z Dunaju. A pamiętacie państwo jak poseł Jankowski tańczył na trybunie sejmowej? Chłopa nafaszerowali jakimiś specjałami, tak, by się skompromitował jako człowiek poważny. A było to w czasie jego walki o utrzymanie cukrowni w polskich rękach. I się zbłaźnił, a właściwie to jego zbłaźniono. Proszę więc teraz zobaczyć czyje są polskie cukrownie? Jest już tylko jedna polska, reszta – niemiecka. Miał rację? Miał? I co? Wyśmiano go, że tak podskakiwał… I tak jest ze wszystkim, do dziś, zaś początki tego zjawiska można zauważyć właśnie w czasach balcerowiczowskich.

Trendy się umacniają

Następne okresy to zbieżny ciąg dwóch tendencji: wzrostu regulacji gospodarki, który znacznie wzmocniło wejście do Unii, oraz trend drugi – nielimitowana ekspansja gospodarcza Zachodu w celach ogarnięcia rynku konsumpcyjnego i rynku pracy dla własnych interesów wytwórczych. Państwo polskie nie miało żadnej polityki gospodarczej, a jeśli już na taką się wydobyło, to lepiej, by jej nie robiło. Próby uchylenia nieba polskim przedsiębiorcom miały żałosne rezultaty. A tak naprawdę nie trzeba było nieudolne pomagać, bo to tylko przynosiło większe zgryzoty. Lepiej zamiast tak pomagać trzeba było przestać przeszkadzać. A ileż to ekip politycznych zabierało się za zniesienie barier przedsiębiorczości? Jakieś Palikoty stawały na stercie ustaw do uchylenia, i co? I nic. Co ekipa, to było tylko podlizywanie się przedsiębiorcom w okresach wyborczych, a po wyborach kontakt był utrzymywany już tylko przez urząd skarbowy. Przedsiębiorcom żyło się w Polsce coraz ciężej, choć państwo i w sensie zatrudnienia, i PKB, stało na tym gruncie, trzęsąc nim mocno, przekonane o bezkarności łupienia rozproszonego towarzystwa.

Coraz więcej polskiej gospodarki stawało się niepolskie. Widać było jak inne państwa przejmują najbardziej marżowe kąski, takie jak handel. Nawet polskie rolnictwo zostało oddane w ręce obcym pośrednikom, które stworzyły tak żarłoczne i bezkarne kartele, powodując że ta dziedzina, do tej pory wiodąca nawet w Europie, stała się już kompletnie niedochodowa, zaś dla konsumenta… droga.

A trzeba pamiętać, że ekspansja gospodarcza w krajach poważnych, to nie tylko obszar dawania zarobić swoim. To także sposób na osłabianie ewentualnej konkurencji, jakimi stają się kraje, zwłaszcza aspirujące, wchodzące na rynki, przepychające się. Mając więc w ręku losy całych branż można w takiej Polsce nie tylko zarabiać na taniej pracy, ale poprzez monopolizację obrotu w całych obszarach osłabiać gospodarczo rosnącego konkurenta, głównie w eksporcie. A takim krajem była Polska, podnosząca bez żadnych przerw, nawet w światowym kryzysie, swoje PKB. A więc ten fenomen został zauważony i pokarany przy co najmniej beztrosce polskich władz. Piszę „co najmniej”, bo coraz bardziej realny staje się scenariusz, że taki systemowy permisywizm na ekspansję, nie może być dziełem niemerkantylnego przypadku.

Unia w służbie interesów

Ciekawym przykładem systemowego osłabiania konkurencji stała się polityka Unii Europejskiej, a w szczególności antyrozwojowy Zielony Ład. Już i wcześniejsze narzędzia wolności – tu wolności przepływu ludzi i pracy – zostały traktowane wybiórczo, na tyle, by rodząca się w Polsce konkurencja nie zagrażała interesom „starego Zachodu”. Wolność przepływu wolnością przepływu, ale jak polscy kierowcy zaczęli zagrażać interesom francuskim czy niemieckim, to się zaraz na nich znalazło bata innego traktowania niż w przypadku idei równości wszystkich członków, graczy rynkowych. A z Zielonym Ładem to już jest jazda bez trzymanki. Turów przeszkadza z węglem brunatnym, ale już nie dziesięć kilometrów dalej, gdzie podobne instalacje, u Czechów czy u Niemców to są już ostoje czystości klimatycznej.

Niemcy, które smrodzą jak najęte, wycinają lasy pod stawianie wiatraków, potem niszczą farmy wiatrowe, by dobrać się do węgla brunatnego pod nim wystawiają wciąż narracyjne rachunki smrodzącej Polsce, która tylko przypadkiem jest najeżona licznikami emisji jak żaden inny kraj, w dodatku postawionymi w miejscach głównie smrodzących.

I mamy – najdroższy prąd w Europie po cenach nominalnych, potęgowanych jeszcze kilkukrotnie niższą u na siłą nabywczą. I polskich fenomen wzrostu zarył mordą w piachu unijnych regulacji fantasmagorii klimatycznych, które akurat sprawdzane są, a właściwie testowane, na pełnej petardzie.

I w ten sposób, narracją unijną, ukwieconą troską o ekosystem, pszczółki, wiewiórki, ostatnie pokolenia i inne histeryczne grupy wsparcia podcina się korzenie polskiego wzrostu. A polska klasa polityczna patrzy się na to, wystawia plecy do poklepania i kieszenie po unijne diety. Byle dotrwać do końca sutej kadencji. Po drugiej stronie mamy wytrawnych graczy, a przede wszystkim Niemcy – nie państwo, które ma przemysł, ale przemysł, który ma państwo. U nas to jakiś kosmos. Tam przedsiębiorcy są dominującą siłą polityczną, bo ich wkład w PKB jest dyskontowany przez nich politycznie. U nas – bida, panie, przedsiębiorcy są ganiani z podatkowego kąta w kąt przez kolejne gangi polityczne, traktowani jako pomiotło braku zorganizowania się, ofiary napuszczania jednych na drugich, które i tak zagłosują wedle szwów podziałów plemiennych, nawet kosztem własnych interesów.        

I tak jechaliśmy. Byliśmy montownią Europy, zabiegaliśmy o to. Nie stymulowaliśmy własnej bazy produkcyjnej, przeciwnie, fundowaliśmy jej coś w rodzaju systemu „układów zamkniętych”, tak dobrze opisanych w rzeczonym filmie. Powoli dorabialiśmy się, ale per capita wolniej niż nasi koledzy z byłego obozu socjalistycznego. Tworzyły się kominy nierówności, co dowodzi chorej struktury redystrybucji dochodu narodowego. Dla królujących u nas gospodarczo i politycznie Niemców byliśmy ucieleśnieniem ich idei z początków pierwszej wojny światowej uczynienia z Europy Środkowej i Wschodniej rezerwuaru taniej siły roboczej w oparciu o państwa satelickie o gospodarkach peryferyjnych i uzupełniających w stosunku do gospodarki niemieckiej. I udało się – tym razem bez wojny (dodajmy – kinetycznej) Niemcom dokonać takiego podziału.

Ale – przypomnę – zarówno to, jak i niedobita polska gospodarność dały nam możliwości niespotykanego w naszych dziejach rozwoju. Głównie z powodu startu z bardzo niskiej bazy kraju przeoranego przez ustrój „jakiego świat nie widział” i przez geopolitykę, która jeśli Polska jest słaba – jest naszym przekleństwem. Odwrotnie do tego, kiedy jest naszym błogosławieństwem, gdy jesteśmy mocni. A więc wielu dba o to byśmy mocni nie byli.

Układem tym ostatecznie wstrząsnął kowid. To był śmiertelny cios dla polskiej przedsiębiorczości. Dziwnym trafem ocalały tylko wielkie korporacje. Biedronki nie zakażały, Lidle były poza transmisją wirusa. Mali padali jak muchy i wielu się już nie podniosło. Tak w ogóle po co się było męczyć – z opresyjnym państwem, nierówną walką z korporacjami? Pojawiły się inne wyjścia – zaczęła przyjaźnie machać alternatywa dla prywatnej działalności. Jak nie możesz pokonać wroga – to przyłącz się do niego. I te zaradne łaziki, ta sól ziemi wolności zarabiania zaczęła przechodzić na stronę wroga – na państwowe i do korpo. Na państwowe, czyli do urzędników, wprost do swego gnębiciela, głównego powodu swych kłopotów jako przedsiębiorców, utrzymanego przecież z podatków topniejącej klasy. Z korpo to samo – przecież to duże korporacje wykańczają polski biznes i przejście do nich to też posępna zdrada swych prób samodzielności.

Czemu tak?

Czemu teraz biznes się zwija z Polski i w Polsce? Czemu nie będziemy już długo zieloną wyspą wzrostu w morzu (par excellence) czerwonych spadków? Nie, to nie są winne Tuski, czy – wymiennie – Kaczory. To winna jest cała klas polityczna, ale i suweren, który zadawala się takim towarem. Polska nie ma racji stanu, nie ma żadnej polityki gospodarczej, nawet tak prostej, jak „nie przeszkadzać”. Inne kraje prowadzą latami koherentną politykę wspierania swej gospodarki – wewnętrznie i zewnętrznie, bo to ona buduje ich siłę. U nas, w kraju gdzie polityka oparta jest na plemiennych, sztucznych emocjach nie ceni się pragmatycznych celów, nawet gdyby takie były – nie będą one nawet rozliczone, nawet nagrodzone za ich realizację, bo lud wyborczy tego nie zauważa. Nie kuma związków przyczynowo-skutkowych decyzji swych najętych do rządzenia władców. Gospodarka się wali bo PiS kradł, albo bo Tuski sprzedały nas Niemcom.

Ale to nie jest tak. Politycy mają Polskę gdzieś, byleby dojechać do końca dobrze wykorzystanej kadencji. Za przykład może posłużyć ciągły proceder podwyższania płacy minimalnej. Popatrzmy: rząd podwyższa płace minimalną, lud się cieszy, myśli, że to państwo daje. Co bardziej rozgarnięci, a właściwie zmanipulowani, uważają, że rząd pilnuje interesów pracowników przez zdzierstwem pracodawców. Ale tu rząd jest hojny z… kieszeni pracodawców. A dla nich koszt pracy to ważna, czasami, zabójczo ważna, część ich gospodarowania. Czasami nie do przeskoczenia. I mamy – sprawiedliwie, ale co z tego, jak zwalniają, zaś zagraniczni się też zwijają, gdyż ich główny powód inwestycji – tańsza praca, niknie w oddali. I żeby chociaż ta podwyżka trafiała do kieszeni pracownika. A co mu z podwyżki płacy minimalnej, jak ta podwyżka właśnie zamknęła mu zakład? Ma więcej? Nie – ma zero.

Z płacą minimalną jest jak z cenami regulowanymi za komuny. Przypomnę – w gospodarce wiecznych niedoborów zawsze było mało towaru, a więc monopole rodziły się na każdym kamieniu i kwestia ceny nie mogła być wypadkową rynkowej konkurencji, w związku z tym rodziły się inklinacje spekulacyjne. I „zaradzono” temu wprowadzając ceny regulowane, to znaczy takie, powyżej których nie można było sprzedawać. Natychmiastowym efektem było… zniknięcie ostatnich już towarów i narodziny czarnego rynku, gdzie ceny były wyższe ale towar był, w dodatku poddany już jakiejś szczątkowej kontroli popytu i podaży. Tak samo będzie i z płacą minimalną. Zaraz zabraknie pracy, zaś resztki prawdziwego rynku pracy przejdą do szarej strefy. Lewacy się będą cieszyć – jak zwykle, bo będą mogli, jak to w socjalizmie, walczyć z przeciwnościami, które sami spowodowali. Lud pracujący, czyli ten co jednak pracę będzie miał, też się pocieszy, bo nic tak nie zadowala jak pognębienie swego pracodawcy. Siepacza, dorobkiewicza i krwiopijcy. Ale będzie to radość krótka, gdyż zaraz trzeba będzie szukać roboty, albo iść na zasiłek. W takiej Warszawie, to tego nie widać, bo roboty (za coraz mniej a propos) pełno, ale znalezienie pracy po jej utracie na tzw. prowincji to już jest poważna życiowa trauma. I co, było się z czego cieszyć?

No, zadowoleni będą też i politycy. Napuści się pracowników na pracodawców. Znowu się wezmą za łby, stymulowani przez władzę do konfliktu po to, by razem nie wzięli za łeb klasy politycznej. Należy pamiętać, że podwyżka płacy minimalnej to podwyżka wielu składowych działalności gospodarczej, bo od niej, jako wskaźnika, nalicza się różne daniny. W dodatku na podwyżce płacy minimalnej zarabia najszybciej nie pracownik, ale samo państwo. W zwiększonej bazie podatkowej pracownika, jego składkach i innych odpisach. A więc baza polityczna buduje swoje populistyczne podstawy, zaś realna gospodarka jest w zaniku. Czyli tańczymy na wulkanie.

Maligna zielonej wsypy

Przeputaliśmy szansę na skokowy rozwój, jaką dała nam geopolityczna pauza trzydziestu lat w miarę spokojnego rozwoju. Przejedliśmy ten wzrost, nie stworzyliśmy trwałych podstaw do kontynuacji tego wzrostu. A potęga gospodarcza jest czynnikiem międzynarodowej pozycji, siły państwa. My przejedliśmy wzrost, nie inwestując w duże projekty i systemowe rozwiązania. Dochód narodowy został przez polityków użyty do przekupywania kolejnych grup wyborców, nie za ich własne pieniądze, tylko z transferu z jednych grup do drugich. Od tych zasobniejszych, acz mniej licznych i mniej zorganizowanych do tych mniej zasobnych, za to krzykliwie mnogich. Na to poszła nasza „wartość dodana”. Na korumpowanie polityczne socjalnymi transferami do grup interesów, które w sumie nie budowały siły państwa, dawały jednak coś pożądanego – władzę. Ale okazało się, że władza ta wcale nie została użyta do budowy siły państwa, tylko do umoszczenia się w dobrobycie klasy pośredników między wolą suwerena a sprawczością, jakimi są politycy.  

A szkoda tej zielonej wyspy. W końcu, po Chinach, byliśmy drugim fenomenem światowego niepowstrzymanego wzrostu, nawet je prześcignęliśmy.

Z Chinami to dobre porównanie, gdyż tamtejszy wzrost to cierpliwe trzymanie się obranej drogi rozwoju. My rozwijaliśmy się… pomimo. Pomimo kłodom rzucanym systemowo przez rodzimą politykę i zazdrosnych sąsiadów. A mimo to dawaliśmy radę, co pokazuje jak moglibyśmy się rozwijać gdybyśmy byli wspomagani, a nawet, gdyby nam tylko nie przeszkadzano. Czy będziemy kiedyś znowu „na zielono”? Mocno w to wątpię, bo pamiętam jak rodziła się polska przedsiębiorczość – każdy młody chciał zostać przedsiębiorcą. Dziś to pojedyncze procenty. Dostaliśmy taką tresurę zniechęcenia, że wielu marzy o korpo albo o spokojnym urzędniczeniu. Większość zaś o influenckim tiktokowaniu, życiu z promowania konsumpcyjnych trendów w upadłej gospodarczo kolonii.                                        

Napisał Jerzy Karwelis